Geneeskunde: Wat u moet weten over chikungunya-koorts

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt voor de wereldwijde verspreiding van chikungunya-koorts. Nieuwe uitbraken van het door muggen overgebrachte virus hebben zich al verspreid vanuit de regio in en rond de Indische Oceaan naar Europa en andere continenten.

5,6 miljard mensen in 119 landen wonen in risicogebieden, waarschuwde Diana Rojas Alvarez, medisch directeur van de WHO, tijdens een persconferentie in Genève. "We zien de geschiedenis zich herhalen", zei Rojas Alvarez, verwijzend naar de epidemie van 2004-2005. Destijds werden bijna een half miljoen mensen ziek, aanvankelijk vooral in kleine eilandstaten, voordat het virus zich wereldwijd verspreidde.

De huidige golf begon begin 2025 op dezelfde eilanden in de Indische Oceaan die eerder getroffen waren: La Réunion, Mayotte en Mauritius. Volgens de WHO is een derde van de bevolking van La Réunion al besmet. Van daaruit verspreidt het virus zich naar Madagaskar, Somalië en Kenia. Het bereikt ook epidemische proporties in Zuidoost-Azië, waaronder India.

Ook het toenemende aantal geïmporteerde gevallen en de eerste lokale besmettingen in Europa baren zorgen. Sinds 1 mei zijn er bijvoorbeeld zo'n 800 gevallen van chikungunya geregistreerd in Frankrijk. In twaalf gevallen raakten mensen in Zuid-Franse regio's besmet door lokale muggen zonder zelf naar risicogebieden te zijn gereisd. Vorige week werd ook een geval gemeld in Italië.

Het virus wordt voornamelijk overgedragen door Aedes-muggen, waaronder de zogenaamde tijgermug, die ook dengue- en zikavirussen overdraagt. "De afgelopen jaren hebben we herhaaldelijk lokale uitbraken van chikungunya-koorts, dengue en soms malaria waargenomen in Zuid-Europa. En ze komen ook steeds vaker voor in noordelijker gelegen gebieden", aldus Hendrik Wilking, hoofd van de afdeling Zoönosen en Tropische Infecties van het Robert Koch Instituut, tijdens een persconferentie van het Science Media Center.

Chikungunya is "tot nu toe zeer zeldzaam geweest onder terugkerende Duitse reizigers", schreef het Robert Koch Instituut (RKI) onlangs in zijn Epidemiologisch Bulletin . Eén ding is echter duidelijk: het risico op infectie neemt aanzienlijk toe bij reizen in gebieden met uitbraken. Volgens het RKI waren er in juni uitbraken in onder andere Bolivia, Kenia, Madagaskar, Mauritius, La Réunion en Sri Lanka.

Het virus is endemisch in de meeste tropische en subtropische landen, wat betekent dat het regelmatig voorkomt. Tot nu toe zijn echter alle in Duitsland geregistreerde ziektegevallen terug te voeren op terugkerende reizigers. Is er dan geen reden tot bezorgdheid? "Vanwege de klimaatverandering zullen we deze lokale uitbraken dit jaar of de komende jaren ook in Duitsland waarnemen", aldus Wilking van het Robert Koch Instituut (RKI).

Een chikungunya-infectie veroorzaakt bijna altijd symptomen. Volgens het Center for Travel Medicine (CRM) beginnen deze symptomen vier tot zeven dagen na besmetting. Meestal verschijnen er plotselinge koorts en gewrichtspijn. Huiduitslag, koude rillingen en hoofdpijn komen vaak voor. De gewrichtspijn kan weken, maanden of zelfs jaren aanhouden. Er is geen specifieke behandeling voor chikungunya. Symptomen kunnen alleen worden verlicht met bijvoorbeeld pijnstillers.

Reizigers hebben mogelijkheden om zich tegen infectie te beschermen. Twee chikungunyavaccins zijn nu goedgekeurd in de EU. De Permanente Vaccinatiecommissie (Stiko) heeft nu een aanbeveling gedaan: iedereen van 12 jaar en ouder die naar een gebied reist dat bekendstaat om een chikungunya-uitbraak, moet zich laten vaccineren. De commissie adviseert ook vaccinatie voor iedereen van 12 jaar en ouder die van plan is langer dan vier weken in endemische gebieden te verblijven of herhaaldelijk korte reizen maakt, mits zij een verhoogd risico lopen op ernstige ziekte. Dit is bijvoorbeeld het geval voor mensen van 60 jaar en ouder of met ernstige onderliggende aandoeningen zoals nier-, hart- of longaandoeningen. In gebieden met weinig gemelde gevallen, zoals Zuid-Frankrijk, is vaccinatie nog niet nodig, aldus Wilking.

Als u twijfelt of een vaccinatie tegen Chikungunya verstandig is, dient u ruim voor vertrek medisch advies in te winnen.