De regering belooft 400 miljoen euro om de Thirty Meter Telescope naar Spanje te halen, maar Trump wil dit plan annuleren.

De regering heeft vandaag € 400 miljoen toegezegd voor de financiering van de bouw van deThirty Meter Telescope op het Canarische eiland La Palma. Het project, gepromoot door de Verenigde Staten en gevestigd op Hawaï, loopt gevaar door het besluit van de regering-Trump om de financiering stop te zetten. Deze bezuiniging is Spanje's grootste kans tot nu toe om het grootste optische observatorium van het noordelijk halfrond te veroveren, aangezien La Palma vanwege de kwaliteit van de hemel al als alternatieve locatie was gekozen.

De bouw van de TMT heeft al meerdere malen op de rand van de afgrond gestaan vanwege hevig verzet van de inheemse Amerikanen tegen het project, dat gebouwd zou worden op Mauna Kea, een berg die al verschillende observatoria van wereldklasse herbergt. In 2019 besloot het telescoopconsortium, bestaande uit Japan, Canada, India en verschillende Amerikaanse universiteiten, waaronder de Universiteit van Californië, om door te gaan met deze locatie. Maar Donald Trumps bezuinigingen op de National Science Foundation houden in dat er geen dollar meer aan dit project wordt besteed, waardoor 1,6 miljard dollar wordt besteed aan een ander groot astronomisch project, de Giant Magellan Telescope, die in Chili gebouwd zal worden. De beslissing kwam als een verrassing, aangezien een panel van Amerikaanse wetenschappers de bouw van beide projecten had aanbevolen.

Minister van Wetenschap, Innovatie en Universiteiten, Diana Morant , kondigde woensdag aan dat er tot 400 miljoen euro beschikbaar zal worden gesteld om het project voor de bouw van de TMT op La Palma, met name bij het observatorium Roque de los Muchachos, nieuw leven in te blazen, aldus bronnen binnen het ministerie. De Gran Telescopio de Canarias (Telescoop van de Grote Canarische Eilanden) is daar al in bedrijf en is met een diameter van 10 meter momenteel het grootste optische observatorium ter wereld. De TMT zou de astronomische observatiecapaciteit verdrievoudigen en de observatie van de eerste sterrenstelsels in het heelal mogelijk maken, waaronder de eerste planeet die een tweeling is van de aarde, als er ooit een wordt ontdekt. Morant deed de aankondiging vanmiddag na de vergadering van de raad van bestuur van het Astrofysisch Instituut van de Canarische Eilanden, waarvan zij voorzitter was.

Morant bevestigde dat de Spaanse regering dit aanbod al heeft ingediend bij de stichting die de TMT beheert. De financiering zou via het Centrum voor Technologische Ontwikkeling en Innovatie (CDTI) lopen. "Gezien het risico dit grote internationale wetenschappelijke project te verlammen, heeft de Spaanse regering besloten zich met een verdubbelde inzet in te zetten voor de wetenschap en belangrijke wetenschappelijke infrastructuren ten behoeve van de wereldwijde kennis", aldus Morant.

Het project kampt nu met grote onzekerheid. "Tot nu toe is er ongeveer een miljard dollar uitgegeven aan het ontwerp, er is nog een miljard veiliggesteld, maar er is nog een miljard nodig om het te kunnen bouwen", legde IAC- directeur Valentín Martínez-Pillet uit aan EL PAÍS. De astronoom is van mening dat de ontbrekende financiering via een Europees initiatief kan worden veiliggesteld, dat de volledige financiering van de bouw, die tien jaar zou duren, zou garanderen.

Chili zal niet alleen de GMT huisvesten, maar ook de door Europa gefinancierde Extremely Large Telescope , die een diameter van bijna 40 meter zal hebben. "Het zou heel jammer zijn als we op het zuidelijk halfrond enorme capaciteiten zouden hebben en die niet op het noordelijk halfrond, want van hieruit kunnen we astronomische objecten observeren die vanuit het zuiden niet zichtbaar zijn. Dat is iets wat nog nooit is gebeurd", legt de directeur van het IAC uit.

Voorstanders van de optie voor de Canarische Eilanden beweren dat de bouw van de TMT onmiddellijk kan beginnen, aangezien het project over alle benodigde vergunningen beschikt , die geldig zijn tot september 2026.

Het project zou doorslaggevend zijn voor de economie van het eiland. Volgens berekeningen van de IAC zou het jaarlijks ongeveer € 400 miljoen aan bouwkosten en ongeveer 150 banen voor observatoriumoperators opleveren, evenals enkele tientallen miljoenen euro's aan operationele kosten. "Als astrofysica momenteel 3% van het bbp van La Palma uitmaakt, zou dat met de TMT stijgen tot 6%", benadrukt Martínez-Pillet. "Het belangrijkste is dat als de TMT uiteindelijk niet doorgaat, de wereldwijde astrofysica in Chili zal worden uitgevoerd en niet op de Canarische Eilanden, en dat La Palma over tien jaar niet meer wereldwijd concurrerend zal zijn", voegt hij eraan toe.

De problemen voor de TMT begonnen in 2014, toen besloten werd om te beginnen met de bouw op Mauna Kea, de hoogste berg van Hawaï, die door de inheemse bevolking als heilig wordt beschouwd. Tegenstanders blokkeerden wegen en legden de bouw stil. Het project werd bekritiseerd met een leugencampagne op sociale media, zoals de bewering dat de installatie een laserwapen was dat door China werd beheerd of dat het op kernenergie zou werken. Tegelijkertijd begon een langdurige juridische strijd, die in 2019 eindigde. Desondanks ligt de bouw tot nu toe volledig stil.

In Spanje heeft het project echter altijd de steun genoten van alle relevante instellingen op alle niveaus. De voormalige minister van Wetenschap, Pedro Duque, heeft hard gewerkt om de TMT naar de Canarische Eilanden te halen. Na de budgettaire tegenslag in de Verenigde Staten werd het project om deze faciliteit te huisvesten weer mogelijk en begon het IAC bij de autoriteiten aan te kloppen om het nieuw leven in te blazen.

Minister Morant maakte tijdens een persconferentie na de raadsvergadering ook bekend dat het budget van het IAC in 2025 met bijna twee miljoen euro zal stijgen tot een totaal van 18,6 miljoen.