Overheid wil wettelijke ziektekostenverzekering alleen nog met leningen ondersteunen

Berlijn. De federale overheid wil de wettelijke ziektekostenverzekering (GKV) en de sociale verzekering voor langdurige zorg (SPV) financieel stabiliseren, maar wil de socialezekerheidsfondsen alleen een lening verstrekken. Volgens de ontwerpbegroting voor 2025, die dinsdag door het kabinet is goedgekeurd, krijgt de GKV dit jaar en volgend jaar een lening van € 2,3 miljard. De SPV ontvangt dit jaar een lening van € 500 miljoen, gevolgd door € 1,5 miljard in 2026.

Dit betekent dat de begrotingsplanning van bondsminister van Financiën Lars Klingbeil (SPD) ver achterblijft bij de eisen van bondsminister van Volksgezondheid Nina Warken (CDU). Zij had eerder aangekondigd dat de circa tien miljard euro aan niet-verzekeringsuitgaven van de wettelijke ziektekostenverzekering voor de burgertoeslag uit belastinginkomsten gefinancierd zouden moeten worden.

Zorgverzekeraars hadden gehoopt op meer ‘kracht’

Warken maakte ook duidelijk dat ze wijzigingen in het ontwerp nastreeft. Het kan niet het laatste woord zijn, legde ze dinsdag uit: "Ik vertrouw op het parlementaire proces. Ik ben het met de bondsminister van Financiën eens dat we premieverhogingen moeten voorkomen om het economisch herstel niet in gevaar te brengen. Dat zal met de beloofde leningen voor de wettelijke ziektekostenverzekering en de bijzondere verzekeringen nauwelijks mogelijk zijn."

Zorgverzekeraars reageerden fel op de conceptbegroting met betrekking tot begrotingslijn 15. "De gehoopte duurzame stabilisatie van de financiën van de wettelijke zorgverzekering en de bijzondere verzekering door de kostendekkende herfinanciering van de zorg voor uitkeringsgerechtigden door de federale overheid is in de kerncijfers nergens te bekennen", aldus Carola Reimann, voorzitter van de AOK-bond. Ook de vergoeding van gevorderde coronakosten werd niet meegerekend. "Dit lijkt meer op een poging om de wettelijke zorgverzekering en de bijzondere verzekering in de schulden te drijven dan op een duurzame stabilisatie van de premies", klaagde Reimann.

Ook de koepelvereniging GKV uitte kritiek op het feit dat een lening niets zou veranderen aan de "permanente druk om de aanvullende premies te verhogen". Zij stelde dinsdag te hopen op "meer daadkracht" van de nieuwe federale regering in dit opzicht. Naast volledige fiscale financiering van niet-verzekerde uitkeringen pleitte de Vereniging van Vervangende Ziekenfondsen (vdek) voor een uitgavenmoratorium "om te voorkomen dat de uitgaven sneller blijven stijgen dan de inkomsten".

Het overschot zal niet voldoende zijn om de reserves aan te vullen

Maandenlang werd het debat over het gezondheidsbeleid gedreven door aanhoudend hoge uitgavenstijgingen in de wettelijke ziektekostenverzekering. Volgens officiële cijfers van het Federale Ministerie van Volksgezondheid stegen de uitgaven aan uitkeringen in het eerste kwartaal met 7,9 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal van het voorgaande jaar. Dit betekende dat de premie-inkomsten, die met 6,0 procent stegen – exclusief aanvullende bijdragen – de groei niet konden bijbenen, ondanks de stijgende lonen en salarissen.

Het overschot van € 1,84 miljard dat de wettelijke zorgverzekering in het eerste kwartaal heeft geboekt, is in veel gevallen waarschijnlijk onvoldoende om de reserves op te trekken tot het minimumniveau van 0,2 maandelijkse uitgaven. Begin dit jaar bedroegen de financiële reserves slechts de helft van het wettelijk vereiste niveau, namelijk € 3,6 miljard, oftewel 0,1 maandelijkse uitgaven.

De uitgaven overtroffen de inkomsten al in het eerste kwartaal

Het verschil tussen inkomsten en uitgaven is ook grotendeels te wijten aan de dynamische groei van de uitgaven aan ziekenhuisbehandelingen – deze stegen in het eerste kwartaal met 9,5 procent, oftewel € 2,4 miljard, ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De ontwikkeling van de uitgaven aan poliklinische artsenhonoraria lag iets onder het gemiddelde. De stijging van 7,0 procent, oftewel € 874 miljoen, is – gebaseerd op het eerste kwartaal van elk jaar – de sterkste groei in meer dan tien jaar en overtreft zelfs de groei van 6,7 procent van het voorgaande jaar, meldt het Federale Ministerie van Volksgezondheid. De belangrijkste reden hiervoor is dat de landelijke referentiewaarde van 3,85 procent hoger lag dan het langjarig gemiddelde.

De sector medische zorg (voorheen: "thuiszorg") groeide sterker dan gemiddeld voor alle zorguitgaven, met 13,8 procent tot € 344 miljoen. Hetzelfde gold voor de uitgaven aan vaccinaties, die met 14,4 procent stegen tot € 104 miljoen. Ook de sector preventieve en revalidatiezorg ontwikkelde zich dynamisch en steeg met 9,1 procent tot € 102 miljoen, aldus het Federale Ministerie van Volksgezondheid.

Tegenstrijdige eisen van de coalitie

Tot nu toe is de coalitie er niet in geslaagd een duidelijke richting te geven aan de aanpak van de financiële uitdagingen waarmee de wettelijke zorgverzekering kampt. SPD-secretaris-generaal Tim Klüssendorf en SPD-deskundige op het gebied van gezondheidsbeleid Christos Pantazis hebben een hoger premieplafond in de discussie betrokken. Pantazis stelde zelfs voor om het plafond met ongeveer € 2.500 te verhogen – van de huidige € 5.512,50 per maand naar het niveau van de pensioenverzekering, waar het plafond € 8.050 per maand bedraagt. Het voorstel werd onmiddellijk verworpen door de CDU/CSU-fractie in de Tweede Kamer, verwijzend naar het regeerakkoord. Volgens het regeerakkoord is het doel om verdere belasting van de premiebetalers te voorkomen.

Jens Spahn, fractievoorzitter van de CDU/CSU, herhaalde dit maandag in een interview met de Stuttgarter Nachrichten. "Indien nodig", zei de voormalige minister van Volksgezondheid, zou de federale overheid moeten bijspringen met belastinginkomsten. "Maar ik verwacht ook dat de uitgaven de komende één of twee jaar niet sneller zullen groeien dan de inkomsten", aldus Spahn. Zo'n "inkomstengericht uitgavenbeleid" is een constante eis van de koepelorganisatie GKV. (fst)