Jonge revalidatiepatiënten: tussen heimwee en hoop op verbetering

"Ik heb in het begin veel gehuild", zegt Cornelius Jankowski. Hij was elf jaar oud toen hij voor het eerst alleen naar een revalidatiecentrum ging. "Dat was echt moeilijk voor me", herinnert de nu 18-jarige zich. Dit is nu zijn zevende revalidatiebehandeling. Hij lijdt aan astma en ernstige atopische dermatitis. Hij reist regelmatig naar de Alpenklinik Santa Maria in de Allgäu voor behandeling. Hij bezocht de kliniek voor het laatst eind 2024. "Het heeft ook deze keer enorm geholpen", zegt Cornelius.

Volgens het jaarverslag van de Duitse Pensioenverzekering werden er alleen al in 2023 bijna een miljoen revalidatiebehandelingen uitgevoerd. De meeste patiënten zijn ouder dan 60 jaar en het aantal chronisch zieken neemt toe met de leeftijd.

Maar er zijn ook mensen zoals Cornelius die als tiener of jongvolwassene tot 35 jaar revalidatie nodig hebben: in 2023 was ruim drie procent van de behandelingen gericht op kinderen en adolescenten.

De redenen voor revalidatie zijn divers. In Cornelius' geboorteplaats Duisburg is de luchtkwaliteit vaak erg slecht, wat zijn longen zwaar belast. Dit is vooral problematisch voor astmapatiënten. Tijdens zijn verblijf in de Alpen kan Cornelius profiteren van de frisse lucht daar. Bovendien, zegt hij, "heeft het ziekenhuispersoneel zonneschijn in hun hart." Niet alle patiënten hebben echter dezelfde positieve ervaring. Naast hem waren er nog drie andere patiënten van zijn leeftijd. Cornelius herinnert zich: "Een van hen zei niets, at niets en vertrok na slechts drie dagen."

Vooral heel jonge patiënten hebben vaak last van heimwee bij aankomst in de kliniek, net als hij tijdens zijn eerste revalidatie. De verpleegkundigen en artsen zijn zich hiervan bewust en houden er rekening mee. De heimwee neemt echter met de week af. Ook Cornelius herinnert zich dit. Voor de eerste periode is er ook een mentorsysteem. Dit houdt in dat patiënten die al langer in de kliniek verblijven, de nieuwkomers begeleiden en hen uitleg geven over het dagelijks leven daar. Voor minderjarigen betekent dit ook dat ze overdag naar de kliniekschool moeten – net als in het "normale" dagelijks leven.

Op 18-jarige leeftijd was Cornelius Jankowksi al zeven keer in een afkickkliniek geweest.

Bron: privé

Volgens het Federale Gezondheidsrapport voor 2020 worden kinderen en adolescenten het vaakst opgenomen in revalidatie vanwege psychische gezondheidsproblemen en gedragsstoornissen, op de voet gevolgd door astma en obesitas.

Sommige van de jonge patiënten hebben al jaren last van chronische ziekten, anderen hebben net een grote operatie ondergaan en weer anderen willen afvallen.

Laura Kühn wil ook afvallen. Met haar 18 jaar is ze een van de jongste patiënten van de Median Klinik in Bad Gottleuba in Saksisch Zwitserland. Ze koos ervoor om vrijwillig te revalideren. "Maar ik besef ook dat ik met mijn 18 jaar een uitzondering ben," zegt ze. "Er zijn hier nauwelijks mensen van mijn leeftijd, wat ik vervelend vond. Maar als je met het leeftijdsverschil kunt leven, kan ik de behandeling echt aanraden."

Haar dagelijkse routine in de kliniek bestaat uit drie maaltijden, veel groepsfitness, lezingen, massages en voedingsadvies. Het begint om 7 uur 's ochtends en het avondeten wordt vaak al vóór 18 uur geserveerd. En dan zijn er nog die ongemakkelijke situaties die Laura meemaakt. "Tijdens aquarobics had ik het gevoel dat sommige oudere mannen met me flirtten", zegt de 18-jarige. "Dan hoorde ik opmerkingen als: 'Ik vind je leuker met je haar los.'" Zulke situaties kunnen lastig zijn, vooral voor heel jonge vrouwen. Toch heeft de revalidatie haar gezondheid verbeterd; ze is in die periode drie kilo afgevallen.

Voor elke diagnose zijn er verschillende, onafhankelijke medische revalidatiecentra. Toch kan de oorzaak van de klachten niet altijd worden vastgesteld en verholpen.

Dat geldt bijvoorbeeld voor Marie-Luise Rieck: de 31-jarige heeft al jaren last van maagpijn, maar de oorzaak is nog niet definitief vastgesteld. "Ze beschrijven me nu als chronische gastritis. Ik heb eigenlijk elke dag maagpijn, daarom heb ik besloten om naar een revalidatiecentrum te gaan." Pijntherapie zou verlichting moeten brengen. Ook zij onderging verschillende behandelingen: aquarobics, yoga, voedingsadvies en gymnastiek. Marie-Luise Rieck bracht vijf weken door in de revalidatiekliniek in Bad Gottleuba.

"Helaas veranderde het niet veel aan mijn buikpijn", blikt de kleuterleidster uit Berlijn terug. Ook zij worstelde met het leeftijdsverschil dat haar scheidde van de meeste van haar patiënten: "'Daar ben je veel te jong voor', kreeg ik te horen." Toch had ze ook positieve ervaringen. Zo ontmoette ze andere mensen die ook met chronische maag- en darmklachten kampten. jij En toch heeft de revalidatiebehandeling zijn vruchten afgeworpen, zegt Marie-Luise Rieck: "Ik ben absoluut fitter geworden."

Voor veel jongeren die naar een revalidatiekliniek moeten, is de grote vraag of ze ooit nog dezelfde zullen zijn, zegt dr. Saskia Meves. Zij is hoofd neurologie aan de Rhein-Ruhr Fachklinik in Essen-Kettwig en kent de behoeften van patiënten al lang. Hoewel 18- tot 30-jarigen slechts ongeveer drie procent van alle patiënten uitmaken, moeten met name jongere patiënten anders behandeld worden.

"De ziekte neemt hen meestal plotseling uit hun leven, en velen weten niet wat ze nu moeten doen", zegt de arts. Revalidatie is een "black box" . Velen weten niet wat ze kunnen verwachten en zijn bang omdat ze net aan een nieuwe fase in hun leven zijn begonnen.

Dr. Saskia Meves is specialist neurologie en hoofdarts van de specialistische kliniek voor neurologie aan de MEDICLIN Fachklinik Rhein/Ruhr in Essen.

Bron: Dr. Saskia Meves

Patiënten komen om verschillende redenen naar de kliniek van Meves in Essen-Kettwig. De meesten hebben een beroerte gehad en moeten nu leren leven met de gevolgen. Beroertes kunnen verschillende oorzaken hebben: drugsgebruik, vasculitis (ontsteking van de bloedvaten) of een hiv-infectie. "Jongere patiënten hebben misschien meer mogelijkheden om met een beroerte om te gaan, maar sommigen krijgen zeer ernstige beroertes", zegt Meves. Sommige beroertes zijn zo ernstig dat patiënten tot wel zes maanden in een revalidatiecentrum moeten blijven. "Mensen met een dwarslaesie moeten vaak technieken opnieuw leren die voor gezonde mensen volkomen normaal zijn", legt de arts uit.

Hoewel bijna alle revalidatieklinieken zich meer richten op oudere dan op jongere patiënten, is Meves er desondanks zeker van dat de faciliteiten jongeren effectief kunnen helpen. De vraag in hoeverre het "revalidatiesysteem" zich echter op jongeren richt, is een andere, zegt ze.

En dan is er nog de kwestie van verwachtingen: veel patiënten gaan ervan uit dat ze aan het einde van de revalidatie weer helemaal gezond zullen zijn. "Maar voor sommigen is dat misschien niet het geval", benadrukt Meves. "Het hangt echt af van de ernst van de ziekte. Soms is het doel gewoon om weer zelfstandig het dagelijks leven te kunnen leiden of om te kunnen werken." Ook Laura Kühn, Cornelius Jankowski en Marie-Luise Rieck hebben deze verwachting. Of die werkelijkheid wordt, zal echter pas na de revalidatie duidelijk worden.