Liczba zakażeń rośnie: 2000 przypadków HIV. Nowy plan: lek przed i po kontakcie
- Jak podkreślają specjaliści w dz. chorób zakaźnych w Polsce, od kilku lat następują duże wzrosty wskaźnika nowych zakażeń HIV
- Podczas niedawnego (8 lipca) posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS eksperci wskazywali na nowe możliwości ograniczenia postępu epidemii HIV/AIDS
- Na świecie coraz częściej jest stosowana profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP). Polega na przyjmowaniu odpowiednich preparatów przez osoby narażone na kontakty z osobą będącą nosicielem i zakażającą HIV
- Polska jest jednym z kilku krajów w Europie, w których nie ma finansowanego przez państwo programu profilaktyki przedekspozycyjnej HIV
- Wskazania do stosowania PrEP wg światowych wytycznych naukowych obejmują m.in. osoby z licznymi partnerami seksualnymi i partnerów osób żyjących z HIV z wykrywalną wiremią
- Według ocen specjalistów w Polsce po preparaty umożliwiając przedekspozycyjną profilaktykę HIV sięga ok. 3 tys. osób
Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego -Państwowego Instytutu Badawczego wynika, że od początku (w 1985 r.) epidemii HIV/AIDS do grudnia 2024 r. w Polsce zakażenie wirusem HIV objęło populację ok. 35,2 tys. osób, leczono 4,4 tys. chorych na AIDS, z czego 1,5 tys. chorych zmarło. Według danych z 30 kwietnia 2025 r. leczeniem antyretrowirusowym objętych jest 21 156 pacjentów, w tym 137 dzieci.
Jak podkreślają specjaliści, w Polsce od kilku lat następują duże wzrosty wskaźnika nowych zakażeń HIV. W istotnym stopniu mają one związek z ruchami migracyjnymi. W ciągu ostatnich 2 lat liczba nowo wykrytych zakażeń HIV, zarówno w populacjach migrujących jak i w populacjach polskich jest rekordowa.
W pierwszych 10 miesiącach 2024 r. zanotowano niemal 2 tys. nowych przypadków zakażeń, wiele z nich w zaawansowanym stadium choroby.
W Polsce znaczącym krokiem w zakresie profilaktyki HIV/AIDS stało się wprowadzenie od maja 2025 r. do podstawowej opieki zdrowotnej testów wykrywających zakażenie wirusem HIV. To zmiana, która może zahamować epidemię HIV w Polsce. Wcześniej bezpłatne testy na HIV były dostępne anonimowo w punktach konsultacyjno-diagnostycznych.
Odsetek osób testujących się na HIV w Polsce od lat pozostaje na niskim poziomie - wynosi około 10 proc. dorosłej populacji. Ułatwienie dostępu do badań w POZ to szansa na zmianę tej sytuacji, ale eksperci apelują także o kampanie edukacyjne i większą świadomość społeczną na temat profilaktyki HIV.
Podczas niedawnego (8 lipca) posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS eksperci wskazywali, na kolejne możliwości w zakresie ograniczenia postępu epidemii HIV/AIDS jakie daje medycyna.
Na świecie coraz częściej jest stosowana profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP), która znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia HIV. Polega na przyjmowaniu odpowiednich preparatów przez osoby narażone na kontakty z osobą będącą nosicielem i zakażającą HIV.
Jak wyjaśniał prof. Miłosz Parczewski, konsultant krajowy w dz. chorób zakaźnych, profilaktyka przedekspozycyjna HIV jest działaniem biomedycznym o wysokiej skuteczności, jeżeli preparaty podawane profilaktycznie są prawidłowo przyjmowane.
- Jeżeli u osoby narażonej w momencie kontaktu utrzymuje się odpowiednie wysycenie lekiem, to redukcja ryzyka zakażenia wg badań naukowych wynosi od 70 do 86 proc. Dla nowszych leków - powyżej 90 proc. I to już jest standard. Takie dane pojawiają się zarówno w badaniach rejestracyjnych, jak i obserwacyjnych - tłumaczył konsultant krajowy w dz. chorób zakaźnych.
Profilaktyka przedekspozycyjna doustna polega na podawaniu jednej tabletki leku raz dziennie, 7 dni przed i 7 dni po narażeniu na zakażenie. U mężczyzn podawana jest podwójna dawka.
W Polsce leki w profilaktyce przedekspozycyjnej są pełnopłatne. To koszt około 160 - 200 zł miesięcznie. Według ocen specjalistów sięga po nie ok. 3 tys. osób. Profilaktyka przedekspozycyjna jest prowadzona tak długo jak długo istnieje ryzyko zakażenia.
Z danych przedstawionych przez konsultanta wynika, że istnieją dwa duże regiony świata, w których profilaktyka przedekspozycyjna jest bardzo popularna: Stany Zjednoczone i kraje tak zwanego globalnego południa, czyli Brazylia, Afryka subsaharyjska. Na globalnym południu globu w stosowaniu PrPE zdecydowanie przeważają kobiety, co jest uznawane za jedno z większych osiągnięć w profilaktyce biomedycznej.
Jak podawał prof. Miłosz Parczewski, Polska jest jednym z kilku krajów w Europie, w których nie ma finansowanego przez państwo programu profilaktyki przedekspozycyjnej HIV. To oznacza, że leki są pełnopłatne.
- Borykamy się z pewnym brakiem wiedzy na temat istnienia możliwości profilaktyki przedekspozycyjnej zarówno w populacji narażonej, jak i u pracowników ochrony zdrowia, którzy mogą poinformować o takiej możliwości - ocenił profesor.
Konsultant krajowy i inni specjaliści prowadzą prace w kierunku wprowadzenia programu zdrowotnego PrEP w Polsce. Na temat wstępnego konceptu takiego programu rozmawiają w Ministerstwie Zdrowia. Podstawowym wskazaniem do wdrożenia leczenia przedekspozycyjnego byłaby przede wszystkim styczność lub narażenie na zakażenie wirusem HIV.
Jako miejsca, w którym takie leczenie miałoby być podawane proponowane są: poradnie profilaktyczno-lecznicze HIV/AIDS, poradnie chorób zakaźnych i poradnie dermatologiczno-wenerologiczne.
Wskazania do stosowania PrEP wg światowych wytycznych naukowych obejmują m.in. osoby z licznymi partnerami seksualnymi, mężczyzn mających kontakty z mężczyznami (MSM), osoby świadczące usługi seksualne, użytkowników narkotyków iniekcyjnych, partnerów osób żyjących z HIV z wykrywalną wiremią. Także populacje migrujące.
O tym, jakie będą losy projektu takiego programu trudno przesądzać. Pojawiają się uwagi, że są inne ważniejsze potrzeby zdrowotne.
W tym kontekście lekarze wskazują na problem braku edukacji wśród pacjentów. - Poruszyłem w mediach społecznościowych temat profilaktyki przedekspozycyjnej HIV. Napisałem, że leki w ramach takiej profilaktyki powinny być refundowane, bo takie działanie w innych krajach wpłynęło na zmniejszenie liczby nowych transmisji wirusa. Taka opinia spotkała się z ostrą reakcją zarówno ze strony osób hetero- jak i homoseksualnych. Pytali jak można „coś takiego” finansować - mówił lekarz Jakub Wyszyński, doradca Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania HIV.
W Polsce leczenie osób zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS jest prowadzone od 2001 roku w ramach programu polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia pn: „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce”. Programem objęte są wszystkie osoby zakażone HIV i chore na AIDS przebywające na terytorium RP, niezależnie od statusu ubezpieczeniowego.
Jak podkreślają specjaliści ,osoba z niewykrywalną wiremią wirusa HIV nie zakaża. - Każda osoba, która jest leczona skutecznie przez okres przynajmniej 6 miesięcy staje się niezakaźna drogą seksualną, czyli przestaje być źródłem potencjalnego narażenia dla kolejnych osób - przypomina prof. Miłosz Parczewski.
Epidemiolodzy szacują się, że między 18 a 22 proc. osób zakażonych HIV pozostaje niezdiagnozowanych.
Zakażenie HIV (ang. human immunodeficiency virus) wywołuje zespół nabytego upośledzenia odporności (ang. acquired immunodeficiency syndrome, AIDS). Wirus namnaża się w komórkach układu odpornościowego, następnie niszczy je, co prowadzi do stopniowego upośledzenia odporności komórkowej. Konsekwencją jest zespół nabytego upośledzenia odporności, który charakteryzuje się występowaniem wielu zakażeń oportunistycznych oraz nowotworów. AIDS nie jest samodzielną jednostką chorobową. Jest końcowym stadium zakażenia HIV i występuje zazwyczaj po wielu latach trwania infekcji.
Dzięki postępowi medycyny, jeśli osoba żyjąca z HIV przyjmuje regularnie leki antyretrowirusowe i przez pół roku ma niewykrywalną wiremię (stan definiowany jako obecność we krwi mogących się namnażać wirusów), jest niezakaźna dla partnerów seksualnych zgodnie z zasadą n=n, czyli niewykrywalny=niezakażający.
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
rynekzdrowia
