Jak wyleczyć zgagę BEZ leków: Tabletki na refluks żołądkowy przyjmowane przez miliony powodują wyniszczające skutki uboczne, a nawet są powiązane z rakiem i demencją. Teraz lekarze zdradzają, co robić

To nieprzyjemny ból w klatce piersiowej, którego w pewnym momencie doświadczy prawie połowa z nas – i dla wielu może on być całkowicie wyniszczający. Najbardziej rozpoznawalnym objawem refluksu żołądkowego jest uczucie pieczenia, gdy kwas żołądkowy cofa się do przełyku i gardła – dlatego często nazywa się go zgagą.

Schorzenie to może również wywoływać nudności, ból gardła, kaszel, wzdęcia i nieświeży oddech. Przez lata lekarze rodzinni polegali na sprawdzonym sposobie leczenia: leku zwanym inhibitorem pompy protonowej (IPP), który zmniejsza ilość kwasu wytwarzanego w żołądku. Najczęściej stosowanym lekiem jest omeprazol, którego cena wynosi zaledwie 15 pensów za tabletkę i który jest niezwykle skuteczny.

Tabletki szybko łagodzą dyskomfort i mogą pomóc zapobiec kolejnym napadom zgagi. Uważa się je za bezpieczne, z niewielkimi, jeśli nie żadnymi, skutkami ubocznymi, jeśli są przyjmowane przez miesiąc lub dwa. Jednak coraz częściej pacjenci w Wielkiej Brytanii przyjmują IPP latami – w niektórych przypadkach nawet przez dekady.

Jako specjalista od zdrowia jelit uważam to za niepokojące. Często widuję osoby, którym przepisano leki na receptę lata temu i doradzono, żeby nigdy ich nie przerywały.

Niektórzy pacjenci twierdzą nawet, że nie wiedzą, dlaczego w ogóle przepisano im te tabletki. IPP są czasami przepisywane profilaktycznie wraz z innymi lekami, o których wiadomo, że powodują zgagę, aby powstrzymać objawy, zanim się pojawią. Jednak coraz więcej dowodów sugeruje, że zbyt długie przyjmowanie IPP może wiązać się z poważnymi zagrożeniami dla zdrowia.

Niektóre badania wykazały związek między długotrwałym stosowaniem a problemami ze zdrowiem psychicznym, osteoporozą powodującą przerzedzenie kości, rakiem , chorobą Parkinsona i demencją.

Chociaż niektóre z tych powiązań wciąż nie są jasne, moim głównym zmartwieniem jest to, że IPP nie usuwają podstawowych przyczyn zgagi – co oznacza, że pacjenci mogą nigdy całkowicie się od niej nie uwolnić.

Co więcej, u niektórych osób nadmierne stosowanie może wręcz nasilić zgagę.

Dlatego gdy widzimy nowych pacjentów cierpiących na zgagę, którzy zaczynają przyjmować IPP, pytamy ich, czy uważają, że dalsze ich przyjmowanie jest absolutnie konieczne – zwłaszcza, jeśli nadal odczuwają objawy.

Zamiast tego, moi koledzy i ja uważamy, że w większości przypadków zgagę można nie tylko zmniejszyć, ale często wręcz wyleczyć, poprzez proste zmiany w diecie. Co najważniejsze, te zmiany mogą zacząć łagodzić objawy w ciągu kilku tygodni.

Potrzeba lepszych metod leczenia jest oczywista. Około jeden na pięciu Brytyjczyków cierpi obecnie na zgagę, a 40 procent doświadczy jej w pewnym momencie swojego życia. Najbardziej narażeni są palacze, kobiety w ciąży oraz osoby z nadwagą lub otyłością. Z wiekiem zgaga staje się coraz częstsza, dlatego większość pacjentów ma ponad 40 lat.

Niektóre leki, w tym leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, mogą również zwiększać ryzyko, podobnie jak przewlekły stres.

Czasami jednak zgaga jest wywoływana przez problemy fizyczne wewnątrz organizmu – można by rzec, „problemy z hydrauliką”. Zastawka w górnej części żołądka, która normalnie zatrzymuje pokarm, może się poluzować, co powoduje przedostawanie się kwasu do przełyku.

W innych przypadkach przyczyną jest przepuklina rozworu przełykowego – w której górna część żołądka przeciska się przez osłabiony mięsień powyżej i zostaje uwięziona. Może to uniemożliwić prawidłowe zamknięcie zastawki, co prowadzi do refluksu.

W ciężkich przypadkach zgaga może utrudniać sen i powodować wybudzanie się chorych w nocy.

Badania pokazują, że długotrwały brak snu zwiększa ryzyko depresji, otyłości, cukrzycy i chorób serca.

Z czasem przewlekła zgaga może wywołać schorzenie zwane przełykiem Barretta. Są to przedrakowe zmiany w przełyku, które jeśli nie zostaną leczone, mogą przekształcić się w zagrażające życiu nowotwory.

W przypadku łagodnych, przejściowych objawów zgagi zazwyczaj sprawdzają się dostępne bez recepty leki, takie jak Rennies i Gaviscon. Leki te neutralizują kwas, który przedostał się do przełyku.

Jednak w przypadku cięższych objawów większość lekarzy rodzinnych przepisuje IPP, takie jak omeprazol lub lanzoprazol. Leki te wiążą się z komórkami organizmu – tzw. pompami protonowymi – które pomagają w produkcji kwasu żołądkowego, uniemożliwiając im prawidłowe funkcjonowanie. Badania pokazują, że około czterech na pięciu pacjentów ze zgagą przyjmujących IPP odczuwa znaczną poprawę objawów w ciągu pierwszego tygodnia.

Kiedy leki te wprowadzono na rynek w latach 80. XX wieku, całkowicie zrewolucjonizowały leczenie refluksu żołądkowego. Nigdy jednak nie były przeznaczone do długotrwałego stosowania.

Wytyczne dotyczące przepisywania leków opracowane przez Narodowy Instytut Doskonałości Zdrowia i Opieki (NICE) wyraźnie stanowią, że lekarze rodzinni nie powinni ich przepisywać na okres dłuższy niż dwa miesiące. Jeśli po tym okresie pacjenci nadal odczuwają objawy, należy rozważyć inne metody leczenia. W rzeczywistości zdarza się to rzadko. Według Narodowego Instytutu Badań nad Zdrowiem i Opieką około dwie trzecie osób, którym przepisano IPP, przyjmuje je wielokrotnie lub nieprzerwanie.

Często dzieje się tak, ponieważ lekarze rodzinni są zajęci i nie poświęcają czasu na rozważenie innych opcji poza IPP, zwłaszcza jeśli pacjent nie zgłasza dolegliwości. Pomaga również fakt, że tabletki są tanie.

Pojawiają się również wątpliwości co do skuteczności stosowania IPP w zapobieganiu refluksowi. Lekarze rodzinni przepisują tysiącom pacjentów te tabletki na stałe w połączeniu z innymi lekami, takimi jak ibuprofen, które – jak wiadomo – podrażniają żołądek.

Pacjenci, u których występuje zgaga w wyniku przyjmowania innych leków, będą musieli przyjmować IPP przez cały okres ich stosowania. Dzieje się tak, ponieważ nieleczone polekowe podrażnienie żołądka może prowadzić do bolesnych wrzodów i krwawień wewnętrznych.

Badania wykazały jednak, że u pacjentów przyjmujących profilaktycznie IPP ryzyko wystąpienia refluksu jest takie samo, jak u osób, które tych leków nie przyjmują, co oznacza, że nie przynoszą one żadnych wyraźnych korzyści.

Co gorsza, pacjenci ci mogą narażać swoje zdrowie.

Istnieją silne dowody na to, że długotrwałe stosowanie IPP uszkadza mikrobiom jelitowy – kwitnącą społeczność bilionów bakterii i innych „przyjaznych” mikrobów w żołądku.

Kiedy po raz pierwszy wprowadzono IPP, nasza wiedza na temat mikrobiomu jelitowego była ograniczona. Dziś wiemy, że jest on kluczowy dla zdrowia organizmu. Nieprawidłowo funkcjonujący mikrobiom jest powiązany z wieloma problemami zdrowotnymi, od problemów ze zdrowiem psychicznym po raka, a potencjalnie nawet demencję.

Może to wyjaśniać, dlaczego nadużywanie IPP wiąże się z tak wieloma niepokojącymi problemami zdrowotnymi.

Co więcej, potrzebujemy kwasu żołądkowego. Jest on niezbędny do zwalczania infekcji jelitowych, a badania sugerują, że pacjenci stosujący IPP są bardziej podatni na te bakterie.

Coraz więcej ekspertów uważa również, że bez prawidłowo funkcjonującego mikrobiomu jelitowego zgaga może się nasilać. Jedno z badań, w którym udział wzięli pacjenci z tak nasilonym refluksem żołądkowym, że wymagali inwazyjnej operacji w celu uszczelnienia zastawki żołądkowej, wykazało, że dwie trzecie tych pacjentów miało wyjątkowo słabą mikrobiomę.

Sugeruje to, że przyczyną ekstremalnych przypadków zgagi może być brak odpowiednich bakterii.

Z tych wszystkich powodów uważam, że powinniśmy odejść od stosowania IPP w leczeniu zgagi w naszym kraju.

Zamiast tego najskuteczniejszym – i najbezpieczniejszym – sposobem leczenia jest zwalczanie przyczyny zgagi, którą – według mojego doświadczenia – prawie zawsze jest jedzenie.

W naszej klinice najczęściej spotykamy się z grupą czynników wyzwalających. Należą do nich: węglowodany proste (takie jak biały chleb i ryż), cebula, czosnek, napoje słodzone – zarówno gazowane, jak i soki owocowe – alkohol, czekolada i słodycze.

Częstymi winowajcami są również pikantne potrawy – najczęściej curry – i bardzo kwaśne produkty, takie jak cytryny i pomarańcze.

Picie napojów zawierających kofeinę, takich jak kawa czy herbata, to najgorsze, co może zrobić osoba cierpiąca na refluks, ponieważ kofeina rozluźnia zwieracz żołądka.

Innym czynnikiem wyzwalającym, o którym wiele osób nie wie, są tłuste potrawy, takie jak burgery, hot dogi i ryba z frytkami. Tłuszcz trawi się długo, co oznacza, że żołądek może się „zapychać”, wypychając kwas do przełyku. Każdy pacjent cierpiący na zgagę ma inne czynniki, dlatego często zalecamy stopniowe eliminowanie tych produktów z diety.

W wielu przypadkach – na przykład w przypadku tłustego jedzenia, alkoholu i czekolady – ograniczenie spożycia tych produktów przyniesie pacjentom dodatkową korzyść w postaci pomocy w utracie wagi.

Jest to istotne, ponieważ nadmierna masa ciała wywiera nacisk na jelita, co z kolei prowadzi do nasilenia zgagi.

Wszystkie te zmiany są stosunkowo proste do wprowadzenia, ale ich efekty mogą być znaczące. Widziałem pacjentów z tak silną zgagą, że powiedziano im, że potrzebują operacji.

Jednakże już kilka miesięcy po zmianie diety i wyeliminowaniu czynników wywołujących objawy, objawy uległy złagodzeniu i pacjentom udało się uniknąć zabiegu.

W rzeczywistości jesteśmy tak przekonani, że zmiana diety jest skutecznym sposobem na leczenie zgagi, że w dalszej części roku nasza klinika przeprowadzi badanie kliniczne, w ramach którego porównamy objawy pacjentów przyjmujących IPP z objawami osób przyjmujących leki zobojętniające kwasy żołądkowe i stosujących je bez recepty.

Mamy nadzieję, że nasze odkrycia – które, jak sądzę, pokażą, że IPP są mniej skuteczną metodą leczenia – zmienią sposób, w jaki NHS leczy tę powszechną chorobę. Ponieważ obecnie wielu pacjentów nie otrzymuje żadnych porad od lekarzy rodzinnych i zamiast tego szuka pomocy w mediach społecznościowych.

Przeczytaj więcej

W ostatnich latach w aplikacjach takich jak TikTok i Instagram pojawiło się mnóstwo influencerów oferujących tzw. „sposobów na zgagę”, które rzekomo natychmiast rozwiązują problem.

W tych filmach, oglądanych często przez miliony ludzi, zazwyczaj zaleca się jedzenie lodów, mleka i bananów, aby zwalczyć nadmiar kwasu żołądkowego w przełyku.

Ta strategia ma w sobie ziarno prawdy. Wszystkie te produkty zawierają substancje zasadowe – co oznacza, że mogą neutralizować działanie kwasu. Jednak ilość substancji zasadowych w bananie to nic w porównaniu z kwasem o wysokiej mocy, który wydobywa się z żołądka (i jest wystarczająco silny, aby rozpuścić metal).

Spożywanie pokarmów zasadowych może przynieść niewielką, tymczasową ulgę, ale zmiana nie będzie znacząca.

W rzeczywistości niektóre z tych produktów, w tym lody i mleko, mogą nasilać objawy, ponieważ zawierają dużo tłuszczu.

Jedynym sposobem, jaki kiedykolwiek polecam moim pacjentom, jest spanie na lewym boku. Dzieje się tak, ponieważ żołądek znajduje się po lewej stronie ciała, a przewód łączący go z przełykiem po prawej stronie.

Spanie na lewej stronie powoduje, że grawitacja gromadzi kwas po drugiej stronie żołądka w stosunku do przełyku, co utrudnia jego wydostawanie się.

Nie jest to jednak trwałe rozwiązanie problemu zgagi.

Żeby było jasne, zawsze znajdą się pacjenci, którym krótka kuracja IPP przyniesie korzyści. Są to leki o wysokiej skuteczności i nikt, kto je przyjmuje, nie powinien przerywać leczenia bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem rodzinnym.

Należy pamiętać, że pacjenci, u których zgaga rozwinie się w wyniku przyjmowania innych leków, takich jak ibuprofen, będą musieli przyjmować inhibitory pompy protonowej (IPP) przez cały okres ich stosowania, aby uniknąć podrażnienia żołądka. W takim przypadku korzyści z przyjmowania IPP przewyższają ryzyko.

Ale myślę, że sama skuteczność tych tabletek jest mieczem obosiecznym w walce z codzienną zgagą.

Obecnie traktuje się je jak „narkotyk stylu życia” – coś, co pacjenci mogą po prostu połknąć po długim weekendzie spędzonym na piciu i złym jedzeniu – zamiast skupić się na złych wyborach, które wywołują u nich objawy.

Ale faktem jest, że dla większości osób jedynym sposobem uniknięcia okropnych objawów zgagi jest wprowadzenie zmian w diecie, które tutaj opisałem.

To naprawdę takie proste.

Dr Anthony Hobson jest dyrektorem klinicznym w The Functional Gut Clinic

Suzanne Emery odkąd pamięta, cierpiała na nieprzyjemną zgagę.

48-letnia fryzjerka z Peterborough twierdzi, że miała wszystkie charakterystyczne objawy.

„Czułam pieczenie w klatce piersiowej” – mówi. „Ale jednocześnie drapało mnie w gardle i robiło mi się niedobrze, gdy tylko pojawiały się te ataki”.

„Gdyby zaczynało się w nocy, to bym się obudził. To było naprawdę denerwujące”.

Suzanne, która mieszka ze swoim partnerem Jamesem (na zdjęciu po prawej), twierdzi, że zgaga pojawia się, gdy je tuż przed snem lub po obfitym posiłku.

„Czasami jednak nie ma wyraźnego powodu, dla którego miałoby się to rozpocząć”.

W 2010 roku, po rozmowie z lekarzem na temat zgagi, przepisano jej omeprazol – inhibitor pompy protonowej (IPP), który blokuje produkcję kwasu żołądkowego.

Omeprazol został opracowany tak, aby można go było przyjmować maksymalnie przez dwa miesiące, natomiast Suzanne przyjmowała tabletki przez dziesięć lat.

„Moje objawy nie były aż tak poważne, gdy brałam tabletki, ale miałam wrażenie, że po prostu maskuję problem” – mówi.

„Ostatecznie tabletki przestały działać, co oznaczało, że moje objawy znów się pogorszyły, więc lekarz zalecił mi lanzoprazol [inny IPP].

„W pewnym momencie zapytałem, czy bezpieczne jest tak długie przyjmowanie tych leków, ale powiedziano mi, że nie mam się tym martwić”.

W końcu Suzanne umówiła się na prywatną wizytę w The Functional Gut Clinic, gdzie otrzymała sugestie, w jaki sposób może zmienić swoją dietę, aby pomóc sobie z objawami.

„Przestałam pić kawę, herbatę i alkohol” – mówi. „Wyeliminowałam cebulę i czosnek i przestałam jeść w restauracjach pikantne potrawy, takie jak curry.

„W ciągu kilku miesięcy zauważyłem, że objawy stają się coraz rzadsze. Stopniowo więc odstawiłem lanzoprazol, a objawy nadal nie powróciły, co było ogromną ulgą”.

Dziś Suzanne nie bierze już IPP i mówi, że rzadko ma zgagę. „Jeśli już, biorę Rennie i to zazwyczaj pomaga” – mówi.

„Ciężko jest nie móc jeść tak jak wszyscy, ale kiedy przez lata zmagałeś się z zgagą, tak jak ja, zdajesz sobie sprawę, że warto było podjąć to poświęcenie”.