Przeszczep szpiku kostnego zatrzymał rzadką chorobę u ośmiu pacjentów

Dorosła leukoencefalopatia z aksonami sferoidalnymi i glejem barwnikowym (ALSP) to rzadka i śmiertelna choroba neurodegeneracyjna. Dotyka ona dorosłych i jest spowodowana mutacjami w genie CSF1R, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mikrogleju , komórek chroniących mózg. Do tej pory nie wynaleziono lekarstwa ani dobrych modeli do badania tej choroby.

Jednak według nowatorskiego badania opublikowanego w czasopiśmie „ Science ” chorobę można zatrzymać dzięki przeszczepowi szpiku kostnego, który zastępuje mikroglej.

Terapia, najpierw testowana na myszach, a następnie w niewielkim badaniu klinicznym z udziałem sześciu osób, zatrzymała postęp choroby . Podczas 24-miesięcznej obserwacji u leczonych pacjentów nie zaobserwowano postępu choroby, w przeciwieństwie do tych, którzy nie otrzymali przeszczepu, u których wystąpił zanik mózgu i pogorszenie stanu klinicznego.

ALSP jest spowodowane mutacjami w genie CSF1R, który jest ekspresjonowany wyłącznie w mikrogleju, komórkach układu odpornościowego mózgu. Brak odpowiednich modeli zwierzęcych utrudnia badania nad tą chorobą.

Aby pokonać tę przeszkodę, badaczka Jingying Wu i jej zespół z Uniwersytetu Fudan ( Chiny) opracowali dwa modele myszy z ludzkimi mutacjami w genie CSF1R związanymi z tą chorobą. U myszy tych zaobserwowano objawy charakterystyczne dla ALSP, takie jak utrata mikrogleju, zwapnienia mózgu, uszkodzenia aksonów, zmiany mielinowe oraz upośledzenie funkcji motorycznych i poznawczych.

Zespół zastosował strategię terapeutyczną zwaną Mr BMT (zastąpienie mikrogleju przeszczepem szpiku kostnego), która łączy tradycyjny przeszczep szpiku kostnego z farmakologiczną eliminacją rezydentnych mikrogleju.

U zmodyfikowanych myszy dzięki tej technice udało się zastąpić ponad 91% komórek mikrogleju zdrowymi komórkami wyrażającymi normalny receptor CSF1R, co znacząco poprawiło zarówno strukturę mózgu, jak i funkcje motoryczne i poznawcze.

Następnie naukowcy ocenili skuteczność leczenia w niewielkim badaniu klinicznym z udziałem ośmiu pacjentów z ALSP. W przeciwieństwie do myszy, pacjenci ci nie wymagają wcześniejszej inhibicji farmakologicznej, ponieważ same mutacje CSF1R ułatwiają wymianę komórek mikrogleju po przeszczepie.

„ ALSP to wyniszczająca choroba, na którą nie ma lekarstwa . Nasze badania pokazują, że zastąpienie mikrogleju przenoszącego mutację zdrowymi komórkami może zatrzymać postęp choroby, zarówno w modelach zwierzęcych, jak i u ludzi” – wyjaśnia Bo Peng z Uniwersytetu Fudan w Szanghaju, jeden z głównych autorów badania.

„Po raz pierwszy z powodzeniem zastąpiliśmy mikroglej w modelach zwierzęcych i uzyskaliśmy obiecujące wyniki w badaniach klinicznych na ludziach. Jest to obecnie jedyne skuteczne leczenie kliniczne ALSP. Zastąpienie mikrogleju, opracowane w naszym laboratorium w 2020 roku, ma również potencjał terapeutyczny wykraczający poza ALSP w przypadku innych chorób neuronalnych” – mówi Peng.

Chociaż wyniki są obiecujące, eksperci ostrzegają przed koniecznością dalszych badań. „Strategie zastępowania mikrogleju mają ogromny potencjał terapeutyczny, ale wciąż musimy znaleźć równowagę między skutecznością zastępowania, toksycznością ogólnoustrojową i funkcjonalnością przeszczepionych komórek” – zauważyli badacze Siling Du i Jonathan Kipnis w komentarzu towarzyszącym badaniu.

Naukowcy mają teraz nadzieję, że uda się rozszerzyć to podejście terapeutyczne na inne choroby neurologiczne spowodowane dysfunkcją mikrogleju.