Digitale transformatie

Sinds de oprichting staat het Unified Health System (SUS) voor de uitdaging om een continentaal land met grote regionale ongelijkheden te integreren in een publiek, universeel en rechtvaardig systeem. Informatie- en communicatietechnologieën (ICT) zijn in deze ontwikkeling naar voren gekomen als strategische instrumenten om de continuïteit van de zorg te waarborgen, het management te verbeteren en de toegang te democratiseren. Maar dit pad is stap voor stap, in de loop van decennia, opgebouwd.

In de jaren negentig begon Brazilië met het structureren van een reeks nationale gezondheidsinformatiesystemen. In deze periode ontstonden twee belangrijke systemen: een gericht op geboortebewaking en een ander op het organiseren van gegevens uit de eerstelijnszorg.

Ook de informatiesystemen van poliklinieken en ziekenhuizen werden geconsolideerd, met de nadruk op facturering, betalingscontrole en administratieve gegevens. Dit markeerde het begin van een datacultuur die nog steeds gebaseerd was op de logica van dienstverlening, met weinig coördinatie tussen de verschillende punten in het netwerk.

In de jaren 2000 boekte de private sector, met meer middelen, snelle vooruitgang met de implementatie van uitgebreide ziekenhuismanagementsystemen, waaronder elektronische medische dossiers. In de publieke sector was de opkomst van de SUS-kaart een baanbrekende poging om burgers in het systeem te identificeren, met als doel informatie te kwalificeren en zorgpaden te ontwikkelen.

Ondanks de technische en operationele beperkingen legde de SUS-kaart al een fundamentele richtlijn vast: de centraliteit van het individu. De computerisering was echter nog pril en ongelijkmatig, geconcentreerd in grote centra en beperkt tot losstaande lokale systemen. Het gebrek aan infrastructuur en het tekort aan IT-professionals vormden grote uitdagingen. Dit decennium zaaide de basis voor een debat over de bescherming van persoonsgegevens.

In de jaren 2010 boekte het land aanzienlijke vooruitgang op het gebied van ICT in de gezondheidszorg. De implementatie van het Elektronisch Patiëntendossier (PEC) in de eerstelijnsgezondheidszorg (PHC) betekende een kwalitatieve sprong voorwaarts in het verzamelen, organiseren en gebruiken van klinische en administratieve informatie. Voor het eerst was het mogelijk om de aan patiënten verleende zorg longitudinaal te registreren. In 2013 kwam de nationale strategie in een stroomversnelling, met federale stimulansen en een toenemende deelname van gemeenten.

Vanaf dat moment begon de digitalisering van diensten zich te consolideren als overheidsbeleid. De oprichting van het National Health Data Network (RNDS) zette de ambitie in gang van een interoperabel, veilig systeem met publiek bestuur en respect voor privacy. Het ging niet langer alleen om computerisering; het was ook noodzakelijk om gezondheidsinformatie te integreren, te delen en te genereren.

De jaren 2020 werden gekenmerkt door de consolidatie van de RNDS (National Health System) als nationale databank voor gezondheidsgegevens. De COVID-19-pandemie, met haar verwoestende gevolgen, versnelde de adoptie van digitale tools: Conecte SUS (Connect SUS) werd een showcase voor toegang tot vaccinatie-, laboratorium- en zorggegevens, versterkte de transparantie en gaf burgers meer macht door hen toegang te bieden tot gezondheidsinformatie in hun handpalm. Tegelijkertijd breidden telezorginitiatieven zich uit, essentieel voor het waarborgen van zorg in afgelegen gebieden en in contexten met beperkte mobiliteit.

Op plekken als Recife en de universitaire ziekenhuizen in Ebserh zijn robuuste, geavanceerde ervaringen met interoperabiliteit ontstaan. Hieruit blijkt dat gegevens inderdaad met elkaar kunnen 'praten' via verschillende diensten. Daarmee wordt de logica van informatie-eilanden doorbroken.

Het SUS (Braziliaans Unified Health System) begint kunstmatige intelligentie (AI) in de gezondheidszorg te omarmen en maakt gebruik van realtime data voor toezicht, planning en strategisch management. Bovendien is AI opgenomen in het nationale beleid inzake gezondheidsinformatie en -informatica, wat een nieuw scala aan mogelijkheden voor de gezondheidszorg biedt. De oprichting van het Secretariaat voor Digitale Gezondheid en Informatie binnen het Ministerie van Volksgezondheid en de lancering van het SUS Digital Program versterken deze transformatie-agenda.

ICT is veel meer dan alleen een technisch hulpmiddel. Het drukt concepten uit van zorg, managementmodellen en politieke discussies over de richting van het systeem.

Het is nu aan de managers van SUS om de digitale transformatie voort te zetten, de toegang uit te breiden, de kwaliteit van de zorg te verbeteren en ervoor te zorgen dat technologie een krachtige bondgenoot is in het bevorderen van de gezondheid van alle Brazilianen.

Gepubliceerd in uitgave nr. 1375 van CartaCapital , op 20 augustus 2025.

Deze tekst verschijnt in de gedrukte editie van CartaCapital onder de titel 'Digitale transformatie'