De beproeving van het verkrijgen van medicijnen op Cuba
Terwijl ze wacht op een slokdarmtransplantatie voor haar vierjarige zoon, heeft de Cubaanse Jessica Rodríguez dagelijks moeite om aan medicijnen en medische benodigdheden te komen in een land waar ruim 70% van de basismedicijnen schaars is.
"Ik word de hele tijd wanhopig als ik eraan denk dat ik iets niet heb wat ik misschien nodig heb", zegt de 27-jarige Rodríguez vanuit haar huis in Santa Fé, een wijk in West-Havana. Naast haar kijkt de kleine Luis Ángelo naar een tekenfilm op zijn mobiele telefoon.
Ze spreekt kalm, maar wel verdrietig: het kind overleeft een tracheostoma en krijgt voeding via de maag. Naast astma en allergieën heeft hij een milde hartaandoening en lijdt hij aan epileptische aanvallen.
In een land dat te maken heeft met een steeds strenger Amerikaans embargo en dat zich in de ergste economische crisis van de afgelopen dertig jaar bevindt, is het erg lastig om de zeven medicijnen die het dagelijks nodig heeft, plus essentiële canules en buisjes, te verkrijgen.
"Ik weet dat het ontbreken van medicijnen, het ontbreken van zuigkatheters en een niet-vervangbare canule de gezondheid van het kind aantasten en tot ernstige ziektes kunnen leiden, die zelfs iemands leven kunnen kosten", legt Rodríguez uit.
Net als deze moeder hebben veel Cubanen moeite om aan medicijnen te komen.
"Meer dan 70% van de lijst met basismedicijnen is getroffen", zei president Miguel Díaz-Canel onlangs in een televisie-interview.
De afgelopen jaren is het land er niet in geslaagd de 300 miljoen dollar (1,63 miljard R$) te verkrijgen die nodig is om grondstoffen te importeren voor de productie van het grootste deel van de 650 medicijnen die in 2024 op de basislijst staan, aldus de president.
Op het eiland met 9,7 miljoen inwoners zijn de schappen in de apotheken leeg en hebben ziekenhuizen een tekort aan hulpmiddelen zoals gaas, hechtingen, ontsmettingsmiddelen en zuurstof.
"Er zijn dagen dat er niets is, en andere dagen verschijnt er iets", vertelde een arts die in een ziekenhuis in de hoofdstad werkt aan AFP, op voorwaarde van anonimiteit.
Mensen met chronische ziekten hebben een document dat bekendstaat als een 'tarjetón', waarmee ze medicijnen op recept of voor langdurige zorg tegen gesubsidieerde prijzen kunnen kopen.
Luis Ángelo heeft er zelf een, maar "soms gaan er maanden voorbij en is er geen medicijn meer", waarschuwt Rodríguez. Zijn moeder moet het vaak op de zwarte markt kopen tegen exorbitante prijzen.
"De prijs is wreed, en het niet hebben van geld om ze te kopen is ook wreed", zegt hij over de ongeveer 400 pesos (21 real) per verpakking pillen. Een hoge prijs voor een land waar het gemiddelde maandsalaris 6500 pesos bedraagt, wat overeenkomt met 54 dollar tegen de officiële wisselkoers (294 real) en 17 dollar (92 real) op de informele markt.
In Cuba, waar de gezondheidszorg openbaar en voor alle Cubanen toegankelijk is, zijn particuliere apotheken en medische diensten niet legaal.
Omdat er een alarmerend tekort aan medicijnen is, staat de communistische regering sinds 2021 toe dat de bevolking voedsel en medicijnen belastingvrij in hun bagage uit het buitenland meeneemt, zij het niet voor commerciële doeleinden.
Veel medicijnen die via deze weg het land binnenkomen, worden verkocht op een informele markt die profiteert van de pijn van anderen en die opereert via WhatsApp-groepen en websites.
Er zijn echter ook groepen actief op sociale media die donaties aanbieden of de uitwisseling van medicijnen voor voedsel promoten.
In een van die brieven, met de titel "Cambias o donas medicamentos", zoekt Sophi wanhopig naar dorzolamine voor de behandeling van oculaire hypertensie. "Ik heb het nodig voor mijn 86-jarige oma", schrijft ze.
Ook zijn er projecten ontstaan als Palomas, een communicatie- en solidariteitsplatform dat sinds de oprichting in Havana in 2021 al volledig gratis medicijnen heeft verstrekt aan ruim 179.000 Cubanen.
Palomas is afhankelijk van medicijnen die mensen thuis hebben, “restjes van een behandeling of iets dat iemand uit het buitenland heeft meegenomen”, legt coördinator Sergio Cabrera uit.
In de 13 WhatsApp-groepen publiceert het project dagelijks een lijst met beschikbare medicijnen en een lijst met benodigde medicijnen. Elke Cubaan kan contact met hen opnemen.
"Dankzij dit project heb ik vandaag medicijnen kunnen krijgen voor mijn moeder (die diabetes heeft), waar in het hele land een groot tekort aan is", zegt tandarts Ibis Montalbán.
Cabrera zegt dat het moeilijk is om te zien hoe mensen lijden onder een gebrek aan medicijnen voor hun families.
“Veel mensen huilen, en wij huilen vaak met hen mee,” maar “Palomas heeft, te midden van alle onzekerheid, te midden van alle schaarste, te midden van veel apathie…, een pad van licht gecreëerd.”
rd/lp/mar/nn/jc/aa
IstoÉ
