Catalonië richt de eerste openbare fecale microbiotabank op voor de behandeling van ernstige darminfecties.

Het doneren van ontlasting kan, net als het doneren van bloed, levens redden, maar het is niet zo eenvoudig als het lijkt. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de Fecale Microbiotabank van Catalonië opgericht, een baanbrekend initiatief in Spanje met beperkte ervaring in Europa. Dit initiatief zal fecale microbiotatransplantaties bij meer dan 200 patiënten per jaar mogelijk maken.

Momenteel wordt deze behandeling vrijwel uitsluitend toegepast bij patiënten met terugkerende Clostridioides difficile -infecties, een darmontsteking veroorzaakt door een microbe die vooral mensen treft van wie de microbiota is aangetast door antibioticagebruik. Deze patiënten worden meestal opgenomen in het ziekenhuis en zijn verzwakt. In Catalonië komen jaarlijks ongeveer 2500 gevallen voor.

"De standaardbehandeling voor C. difficile is antibiotica, wat enigszins paradoxaal is: een ziekte die door antibiotica wordt veroorzaakt, moet met antibiotica behandeld worden", legt Jordi Guardiola uit, hoofd van de afdeling spijsverteringsstelsel van het Bellvitge Ziekenhuis. Het risico op recidief is zeer hoog (20-25% de eerste keer, 40% de tweede keer en zeer waarschijnlijk de derde keer), en de patiënt komt in een vicieuze cirkel van genezing en recidief terecht door antibiotica. Dit is zeer invaliderend en brengt het leven van patiënten die mogelijk een kankerbehandeling ondergaan of op de intensive care liggen, in gevaar.

In deze gevallen biedt fecale microbiotatransplantatie (FMT) vrijwel wonderbaarlijke resultaten. Waar de genezingskans met de standaardbehandeling rond de 30% ligt, ligt die met de nieuwe therapie boven de 90%, aldus Guardiola.

Sinds 2014 zijn er 171 FMT's uitgevoerd in de ziekenhuizen Bellvitge en Clínic, de twee toonaangevende centra voor de bereiding van dit product uit microbiota-donaties. De toediening van fecale microbiota herstelt de balans van het darmmicrobioom en elimineert de activiteit van pathogene bacteriën.

De procedure omvat het extraheren van een concentraat van levende micro-organismen uit de ontlasting, die vervolgens aan de patiënt worden overgedragen om de balans van zijn of haar microbiota te herstellen. De belangrijkste toedieningswegen zijn orale capsules (67,8%) en coloscopie (32,1%).

Volgens Guardiola betekent dit "een revolutie in de behandeling van deze ziekte in ons land". Er lopen echter talloze studies naar de toepassing van FMT bij andere aandoeningen die op de een of andere manier verband houden met veranderingen in de microbiota, zoals ontstekingsziekten, kanker of stofwisselingsziekten. De Fecale Macrobiota Bank van Catalonië wil graag een bijdrage leveren aan dit onderzoek.

Om dit te bereiken, zoeken ze naar ontlastingsdonoren. Maar het is niet zo eenvoudig als het lijkt. Van de 100 vrijwilligers slagen er slechts 5 erin om donor te worden, zegt Begoña González van de afdeling Gastro-enterologie van Clínic. "De mate van altruïsme die vereist is om ontlastingsdonor te zijn, is groter dan die van een bloeddonor, omdat er strikt aan een reeks parameters moet worden voldaan en het een zeer hoge mate van toewijding van de donor vereist om een reeks regels te respecteren," legt ze uit.

Wie kan fecale microbiotadonor worden? Personen van 18 tot en met 60 jaar met een gezonde leefstijl, die geen medische aandoeningen hebben, de afgelopen drie maanden geen antibiotica hebben gebruikt en de afgelopen zes maanden niet hebben gereisd. Kandidaten moeten een grondig interview en een reeks tests ondergaan.

Indien geschikt geacht, kan iemand gedurende twee maanden zijn ontlasting doneren. Dit kan desgewenst dagelijks. Een bedrijf haalt de monsters thuis op en vervoert ze naar Bellvitge en de Clínic voor opslag en verwerking.