Tansiyon krizi: Ölçümle hayat kurtarılır

Tansiyonun çok yüksek değerlere çıkması ve buna eşlik eden belirtilerin başlaması, tıbbi adıyla “hipertansif kriz” olarak tanımlanır. Bu sınır genellikle 180/110 mmHg ve üzeridir. Ancak her yüksek değer kriz anlamına gelmez. Kritik olan şey, tansiyonun aniden yükselmesi ve vücutta hasara yol açmaya başlamasıdır. (Kaynak: American Heart Association – Hypertensive Crisis Overview)

Krizle birlikte hangi belirtiler olur?

Aşağıdaki belirtiler, yüksek tansiyonun artık organlara zarar vermeye başladığını gösterir:

- Baş dönmesi.- Göğüs ağrısı veya baskı hissi.- Görmede bulanıklık, çift görme.- Konuşma bozukluğu, kafa karışıklığı.

- Bulantı, kusma.

- Burun kanaması.- Nefes darlığı.

- Bacaklarda şişlik.

Bu belirtilerle birlikte tansiyon çok yüksekse, bu bir acil durumdur ve hemen hastaneye gidilmelidir.(Kaynak: Mayo Clinic – Signs of Hypertensive Emergency)

Kriz anında ne yapılmamalı?

En yaygın yapılan 7 hata şunlardır:

1. Tansiyonu bir anda çok hızlı düşürmeye çalışmak.2. Başkasının tansiyon ilacını almak3. Şekerli ya da tuzlu gıdalarla. tansiyonu dengelemeye çalışmak4. Üst üste ilaç içmek.5. Yatar pozisyonda uzun süre kalmak.6. Ağrı kesici ya da sakinleştirici almak.

7. Durumu önemsemeyip beklemek.

Krizde yapılan bu hatalar, inme ya da kalp krizi riskini artırabilir. (Kaynak: Cleveland Clinic – Hypertensive Urgencies and Emergencies)

Sonuç: Krizde bilgi panikten daha etkilidir

Tansiyon krizinde en etkili müdahale, paniğe kapılmadan ne yapılacağını bilmektir. Her yüksek değer kriz değildir ama belirtilerle birlikte seyreden yüksek tansiyon görmezden gelinmemelidir. Evde doğru takip, hastaneye zamanında başvuru ve ilaç düzeninin bozulmaması hayat kurtarır.

Tansiyonu nasıl ölçtüğünüz kadar nasıl yorumladığınız da önemlidir

Bazı hastalar 180/100 çıkınca hemen panikler; bazıları ise 200/110 değerini “bana bir şey olmadı” diye hafife alır. Oysa vücut, her yükselişi tolere edemez. Kriz eşiği kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu yüzden sayı kadar belirti, hız, eşlik eden hastalık ve daha önceki ölçüm değerleri dikkate alınmalıdır. (Kaynak: ESC Hypertension Guidelines – Risk Stratification Tools)

Tansiyonu evde nasıl düşürebiliriz?

Ani yükselişlerde panik yapmadan aşağıdaki adımlar önerilir:

- Yavaş ve derin nefes almak.- Karanlık ve sessiz bir odada dinlenmek.- Kol ya da bacakları sıcak tutmak.- Gerekliyse, doktorun önerdiği “gerektiğinde alınacak” ilaçları kullanmak.

- Tansiyonu 30 dakika sonra tekrar ölçmek.

Ancak hiçbir durumda tansiyonu bir anda 40-50 puan düşürmeye çalışmak doğru değildir. Bu, beyin ve kalp için risk oluşturur. (Kaynak: Harvard Health – Safe Blood Pressure Lowering at Home)

Evde hangi durumlarda beklenebilir?

Eğer tansiyon 160–170/95–100 mmHg civarında ama hasta belirtisizse, evde kontrollü takip yapılabilir.

- Sessiz bir odada oturmak.- Ayakları uzatarak dinlenmek.- Daha önce verilen ilacı almak.

- 30 dakika sonra tekrar ölçüm yapmak gibi adımlarla durum izlenebilir. Ancak belirtiler eklenirse veya tansiyon 180’in üzerindeyse, beklemek tehlikeli olabilir. (Kaynak: European Society of Cardiology – Home Monitoring Protocols)

Kriz riskini artıran faktörler nelerdir?

- Tansiyon hastası olup ilaçlarını aksatanlar.- Yoğun stres, kaygı, korku atağı sorunu olanlar.- Uykusuzluk, ağrı, sıvı kaybı yaşayanlar.- Aşırı tuz alımı, kafein veya alkol tüketimi.

- Böbrek hastalığı veya kalp yetersizliği olanlar.

Bu kişilerin tansiyonları ani dalgalanmalara daha açıktır. Dolayısıyla kriz, sadece “tansiyon hastası” değil, tansiyonunu ihmal eden herkesin başına gelebilir.(Kaynak: National Institutes of Health – Hypertensive Crisis Risk Factors)