Kronik hastalıklar, ISS verileri: 65 yaş üstü her iki kişiden birinden fazlası bundan muzdarip

İtalya'da 18 ile 69 yaş arasındaki insanların %18'i kronik bir hastalığa sahipken, 65 yaş üstü kişileri de hesaba katarsak bu rakam %57'ye çıkıyor. 65 yaş üstü kişiler, dört kişiden birinin en az iki kronik hastalığı olduğu bir yaş grubu. Istituto Superiore di Sanità tarafından bugün yayınlanan, 2023-24 iki yıllık dönemiyle ilgili Passi ve Passi d'Argento gözetiminden alınan veriler bunu söylüyor.

Grip aşısı verileri

Bu vesileyle 65 yaş üstü kişilerde grip aşısına ilişkin veriler de yayımlandı: Passi d'Argento'nun (2023-2024) araştırdığı son aşılama kampanyasında, 65 yaş üstü kişilerin %62'si grip aşısı olurken, bu oran 85 yaş üstünde %74'e, kronik patolojileri olan kişilerde ise %69'a ulaştı.

18-69 yaş arası kronik hastalıklar

2023-2024 yılları arasında PASSI gözetimi için görüşülen 18-69 yaş aralığındaki kişilerin yüzde 18'i, yaşamları boyunca bir doktorun kendilerine aşağıdaki hastalıklardan bir veya daha fazlasını teşhis ettiğini bildirdi: böbrek yetmezliği, kronik bronşit, amfizem, solunum yetmezliği, bronşiyal astım, felç veya serebral iskemi, diyabet, miyokard enfarktüsü, kardiyak iskemi veya koroner arter hastalığı, diğer kalp hastalıkları, tümörler (lösemi ve lenfoma dahil), kronik karaciğer hastalığı veya siroz.

Yoksulluk ve düşük eğitim seviyeleri de kronikliği daha da kötüleştiriyor

Kronikleşme artan yaşla birlikte daha sık görülmektedir (34 yaş altındaki yetişkinlerin %7'sini, 35-49 yaş arasındakilerin %12'sini ve 50-69 yaş arasındakilerin %29'unu kapsamaktadır). Dahası, kronikleşme daha dezavantajlı sosyoekonomik statüye sahip, birçok ekonomik zorluk yaşayan (%29) veya düşük eğitim seviyesine sahip (hiçbir yeterliliği veya ilkokul diploması olmayanlar arasında %33) daha fazla kişiyi kapsamaktadır. Polikronisite durumu veya iki veya daha fazla kronik patolojinin bir arada bulunması (araştırılanlar arasında), ortalama olarak 18-69 yaş arasındakilerin %4'ünü ilgilendirmektedir: artan yaşla birlikte (50-69 yaş arasındaki kişilerin %8'i tarafından bildirilmiştir) ve daha dezavantajlı sosyoekonomik statüye sahip, birçok ekonomik zorluk yaşayan (%11) veya düşük eğitim seviyesine sahip (hiçbir yeterliliği veya ilkokul diploması olmayanlar arasında %13) kişilerde daha sık görülmektedir.

En yaygın ve bölgesel farklılıklar

18-69 yaş aralığında en sık bildirilen kronik hastalıklar kronik solunum yolu hastalıkları (%6), kalp-damar hastalıkları, diyabet (%5) ve tümörlerdir (%4); kronik karaciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği ve felç (%1) en az sıklıkta görülenlerdir. Yetişkinlerde kronikliğin bölgesel değişkenliği net bir coğrafi eğimi tanımlamaz, çünkü Güney'in Sardunya (%26) gibi bazı bölgelerinde ulusal ortalamadan daha yüksek yaygınlıklar kaydedilirken, aynı zamanda Kuzey'de Friuli-Venezia Giulia (%22) veya Merkez'de Marche (%23) ve Lazio (%20) gibi bölgelerde de görülmektedir. Aynı durum polikronisite için de geçerlidir. Kronik bir hastalık teşhisi konan kişilerin (araştırılanlardan en az biri) yaygınlığı 2008'den bu yana değişmemiş gibi görünse de, bu Kuzey'de yavaş ama önemli bir artışın ve Güney'de bir azalmanın sonucudur; Merkez'de ise sabit kalmaktadır, öyle ki bugün coğrafi eğim tersine dönmüş ve Kuzey Bölgeleri'nde daha fazla, Güney'dekilerde ise daha azdır. Ayrıca 34 yaş altında belirgin bir istikrar gözlenirken, daha olgun yaş grubunda (50-69 yaş) ise bir azalma görülmektedir.

65 yaş üstü kişilere odaklanın

2023-2024 yıllarını kapsayan iki yıllık dönemde toplanan Passi d'Argento verileri, 65 yaş üstü kişilerin %57'sinin yaşamları boyunca bir doktorun kendilerine aşağıdaki patolojilerden bir veya daha fazlasını teşhis ettiğini bildirdiğini göstermektedir: böbrek yetmezliği, kronik bronşit, amfizem, solunum yetmezliği, bronşiyal astım, felç veya serebral iskemi, diyabet, miyokard enfarktüsü, kardiyak iskemi veya koroner arter hastalığı, diğer kalp hastalıkları, tümörler (lösemi ve lenfoma dahil), kronik karaciğer hastalığı veya siroz. Görüşülen kişilerin %27'si kalp hastalığı bildirirken, kronik solunum yolu hastalıkları 65 yaş üstü kişilerin %16'sını, diyabet %20'sini ve tümörler %13'ünü etkilemektedir. Polikroniklik durumu, yani iki veya daha fazla kronik patolojinin (araştırılanlar arasında) bir arada bulunması, 65 yaş üstü her 4 kişiden 1'ini etkilemektedir. Ayrıca, artan yaşla birlikte daha sık görülmektedir (65-74 yaş arasındaki kişilerin %16'sını etkiler ve 85 yaşından sonra %37'ye yükselir) ve ekonomik zorluklar (hiçbir zorluk yaşamayanlar arasında %38'e karşı %19) veya düşük eğitim seviyesi (yüzde 30'a karşı %19) nedeniyle daha dezavantajlı sosyoekonomik statüye sahip kişiler arasında daha sık görülmektedir.

2023-2024 iki yıllık döneminde, önceki yıllardan farklı olarak, cinsiyete göre de farklılıklar ortaya çıkıyor; erkekler arasında daha yüksek bir tahmin (%24'e karşı kadınlar arasında %21). Kronikliğin bölgesel değişkenliği, ülkenin makro alanları arasında önemli ölçüde farklı bir durumu vurguluyor. Kuzey İtalya'da, en az bir kronik patoloji bildiren 65 yaş üstü kişilerin payı %53'e eşitken, Merkez ve Güney'de tahmin daha yüksek ve sırasıyla %60'a eşit. Polikronisite için de benzer bir örüntü gözlemleniyor: tahmin Kuzey'de %19'a eşitken, Güney'de %24'e ve Merkez'de %25'e ulaşıyor.

Pandemi sırasındaki veriler, pandemi öncesi yıllara kıyasla daha düşük polikronisite değerleri gösterdi; bu değerler özellikle 2024 yılında azalmaya devam ediyor (%22). 65 yaş üstü kişilerde kronik hastalıkların yaygınlığına ilişkin zamansal analiz, 2016 ile 2019 arasında önemli değişiklikler göstermiyor; ancak büyük olasılıkla nüfusun giderek artan sayıda insanın giderek daha yüksek yaşlara ulaşmasına yol açan ve daha fazla kronikleşmeyle sonuçlanan ilerleyici yaşlanmasına atfedilebilecek artan bir eğilim dışında. Ancak 2020'de eğilim tersine döndü ve görüşülen kişiler arasında kronik hastalık tanısı aldığını bildiren kişilerin payı azaldı; 2019'da %62'den 2024'te %56'nın altına düştü.

Kronikleşme ve aşılama kampanyasına uyumla ilgili veriler

PASSI d'Argento'nun (2023-2024) araştırdığı son aşılama kampanyasında 65 yaş üstü kişilerin %62'si grip aşısı olmuş, bu oran 85 yaş üstü kişilerde %74'e, kronik hastalığı olan kişilerde ise %69'a ulaşmıştır. Pandemi öncesi döneme göre daha yüksek değerlerde kalmaya devam eden, ancak artık önemli ölçüde farklı olmayan sonuçlar. COVID-19 salgını, tüm nüfusta grip aşılama kampanyalarına katılımı teşvik etmiş gibi görünüyor. Aslında 2020'den önce aşılama kapsamı, yaşlılar veya kronik hastalığı olan kişiler arasında bile hiçbir zaman önerilen minimum seviyelere ulaşmamıştı. Her zaman %60'ın altında olan aşılama kapsamı, pandemi ortasında %69'a ulaşıyor (yaş veya kronik rahatsızlıklar nedeniyle en büyük risk altında olan kategoriler için Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen minimum hedefe neredeyse ulaşıyor), ancak 2023'te tekrar %63'e ve 2024'te %62'ye düşüyor.

Bulaşıcı olmayan hastalıkları olan kişilerde aşılama kapsamı, kronik rahatsızlığı olmayan kişiler arasında gözlemlenenden her zaman daha yüksek olmuştur, ancak hala asgari hedefin çok uzağındadır; 2020'den itibaren ise önceki kampanyalara kıyasla yaklaşık yüzde 10 oranında önemli ölçüde artmış, 2022'ye kadar yüzde 73 seviyesinde sabit kalmış, ancak daha sonra 2023'te yüzde 70'e ve 2024'te yüzde 67'ye düşmüştür. Özellikle: Kronik solunum yolu hastalığı olan kişilerde yüzde 71, serebro ve kardiyovasküler sorunları olan kişilerde yüzde 70, böbrek yetmezliği olan kişilerde yüzde 68, diyabet hastaları arasında yüzde 69 ve kronik karaciğer hastalığı olan kişilerde yüzde 65.

Kronik rahatsızlığı olmayan kişiler arasında bile aşılama kampanyasına katılım artmıştır: Pandemiden önce kronik rahatsızlığı olmayan 65 yaş üstü kişilerin %50'sinden azı gribe karşı aşılanmışken, pandemi sırasında grip aşısı kullanımı 2021'de %63'e yükselmiş ve ardından 2023'te daha düşük değerlere, 2024'te sırasıyla %55 ve %54'e geri dönmüştür. Coğrafi bölgelere göre veriler de COVID-19 pandemisinin etkisini düşündürmektedir: Pandemi öncesi dönemde, grip aşısının kullanımı ortalama olarak ülkenin merkezinde ve Güney Adaları'nda daha sık, kuzeyinde ise daha az sıklıktaydı. Pandemi yıllarında aşı kullanımı her yerde artmış ancak coğrafi eğim tersine dönmüş ve 2023-24 iki yıllık döneminde kapsam görünümü tekrar değişmiştir; ülkenin merkezinde, pandemi dönemine kıyasla en belirgin düşüşün görüldüğü Güney (%63) ve Kuzey (%57) bölgelerine kıyasla önemli ölçüde daha yüksek bir kapsam (%69) görülmüştür.