De gezondheidszorg is gekaapt door bedrijven.

Er is veel gezegd en geschreven over de zwakheden van de huidige minister van Volksgezondheid, Ana Paula Martins. Er is herhaaldelijk gesteld dat de problemen in de gezondheidszorg structureel zijn, uit het verleden stammen en niet alleen met geld kunnen worden opgelost, maar ook met goed management en meer efficiëntie. Maar we kijken zelden naar een andere dimensie van dit probleem: de bedrijven in de sector die elke vorm van hervorming verhinderen en altijd ongeschonden uit elke crisis, elke dood tevoorschijn komen. Niemand neemt ooit ontslag van de verantwoordelijken. Waarom is dat zo?

De krant Público meldde deze week dat een groep van meer dan 1000 tijdelijke artsen zich voorbereidt om de nooddiensten van de Nationale Gezondheidsdienst (NSS) plat te leggen. De kop is precies dat: bot en direct. De reden voor deze dreiging houdt verband met het voornemen van de regering om de aanstelling van tijdelijke artsen te reguleren en het uurtarief dat zij momenteel krijgen te verlagen.

Artsen die op freelancebasis werken, kunnen nu tussen de 20 en 61 euro per uur verdienen, afhankelijk van hun specialisme en het ziekenhuis waar ze werken. Dit betekent dat ze in een 24-uursdienst 1.464 euro mee naar huis kunnen nemen. Om maximale fiscale efficiëntie te bereiken, hebben veel van deze artsen een vennootschap opgericht, sommige als eenmanszaak, andere door meerdere professionals samen te voegen die inspelen op de behoeften van verschillende ziekenhuizen.

Als we ons afvragen waar het geld dat we jaarlijks in de gezondheidszorg steken – en dat is bijna 18 miljard euro per jaar – aan wordt uitgegeven, ligt een deel van het antwoord hier: volgens het tijdschrift Sábado had de staat in augustus van dit jaar al 230 miljoen euro uitgegeven aan uitzendkrachten. Eén bedrijf alleen al factureerde in de afgelopen 16 jaar zo'n 56 miljoen euro.

Natuurlijk zijn deze tijdelijke werknemers niet blij met de beslissing van de regering. Hoe kan dat ook? De regering bereidt zich voor om hun bedrijf te ruïneren. Daarom dreigen ze, "zonder angst of aarzeling", de hulpdiensten van het land lam te leggen, omdat ze zich, arme zielen, "buitengesloten" en "uitgesloten van beslissingen" voelen. Afgezien van de twijfelachtige rechtmatigheid van deze beslissing – sinds wanneer mag een bedrijf staken? – lijken deze artsen, die de eed van Hippocrates hebben afgelegd, zich niet te bekommeren om de mensenlevens die verloren kunnen gaan. Zolang zij maar niet degenen zijn die geld verliezen.

Terwijl degenen die op tijdelijke contracten werken de staat chanteren ten koste van de volksgezondheid, roept de voorzitter van de Nationale Federatie van Artsen, Joana Bordalo e Sá, op televisie dat gezondheidszorg geen business is. Dit is dezelfde Joana Bordalo e Sá die ook bedreigingen uit en chanteert als de regering doorgaat met de centralisatie van de spoedeisende hulp, waardoor artsen, arme zielen, tot wel 25 kilometer moeten reizen om in andere ziekenhuizen te werken.

Het monster is in werkelijkheid door de staat zelf gecreëerd. In het geval van tijdelijke werknemers begon het met José Sócrates en groeide het in de loop der jaren gigantisch uit, tot het punt dat de Nationale Gezondheidszorg momenteel volledig afhankelijk is van tijdelijke artsen om te kunnen functioneren. Niet alleen is geen enkele minister van Volksgezondheid erin geslaagd deze op hol geslagen trein van misplaatste prikkels te stoppen, integendeel, ze hebben er allemaal steeds meer geld aan gegeven om te overleven en wat sociale vrede te kopen. Het resultaat is duidelijk: artsen gaven er de voorkeur aan de staatsloonlijst te verlaten, richtten bedrijven op om minder belasting te betalen en hebben nu de staat in hun handen.

Deze inname van de gezondheidszorg, niet door private partijen – zoals linkse partijen graag beweren – maar door de zorgprofessionals zelf, is veel ingrijpender en dramatischer. Zolang de staat de macht van de Orde van Artsen bij het bepalen van het aantal posities voor verschillende specialismen niet beëindigt en niet de moed heeft om deze kleine maar belangrijke macht frontaal aan te pakken, zal geen enkel probleem worden opgelost door simpelweg met geld te smijten.

Heeft Ana Paula Martins momenteel de politieke macht om deze bedrijven aan te pakken? Ze heeft er steeds minder. Maar als ze een stempel wil drukken op haar portefeuille, zijn hier twee goede voorbeelden van hervormingen in de gezondheidszorg die op de middellange termijn veel van de problemen waar we vandaag de dag mee kampen, zouden kunnen oplossen. Ze is politiek gezien nog verder beschadigd dan ze al is, en dat zou lastig zijn. En het zou een passend afscheid van de regering zijn.