De Zusterflat: verpleegkundigen werden vroeger opgeleid in ‘De Hunkerbunker’

We kunnen momenteel wel stellen dat we in Nederland een groot tekort hebben aan verpleegkundigen. Maar een halve eeuw geleden was dat niet anders. Daarom dacht men in de jaren ’60: we gaan voor opleiding en inwoning speciale gebouwen bij ziekenhuizen neerzetten. Zo’n ’toren’ stond bekend als De Zusterflat, maar ook als De Hunkerbunker…

Geschiedenis-programma Andere Tijden brengt die tijd van verpleegkundigen van toen vanavond op tv. Metro bekeek De Zusterflat alvast voor televisierubriek Blik op de Buis. Voor oudere kijkers zal het een ‘oh ja-moment’ zijn en in huiskamers zal ongetwijfeld „wat is er veel veránderd…” klinken. Jonge kijkers zullen vol verbazing zien wat het werk van een zuster destijds allemaal inhield (tot schoonmaken aan toe). En waarom lagen mensen na een simpele meniscusoperatie meer dan een week in zo’n ziekenhuisbed? Tegenwoordig word je op z’n laatst de volgende ochtend huiswaarts gestuurd. Hartinfarct gehad? Zes tot acht weken plat, minimaal (altijd in de netste pyjama). Het is amper meer voor stellen.

Terug naar De Zusterflat. We vermelden gelijk maar dat we weten dat de term ‘zuster’ tegenwoordig allesbehalve gewaardeerd wordt en dat verpleegkundige de norm is. Maar zo heette zo’n toren nu eenmaal. Of erger: ‘beschuitbus’, ’tortelduif’ en ‘hunkerbunker’. Andere Tijden treft de zusters van toen en over hunkerbunker zegt Cokkie, één van hen: „Ze zeiden: daar wonen de meiden, dus daar zal wel wat te halen zijn.” Cokkie kan er nu om lachen.

De Zusterflat die in Andere Tijden te zien is, is die bij het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam-Zuid. In 1965 werd die geopend en tot begin jaren ’90 woonden er vele honderden verpleegkundigen in opleiding. We zien naast Cokkie ook Dorien en Annelies. Bovendien keert Jeanette in de toren terug. Zij begon vijftien jaar later dan de eerste Ikazia-zusters en zag al veel veranderen. De techniek natuurlijk, de jurk maakte plaatst voor een broekpak en van het aloude kartonnen hoofdkapje werd afscheid genomen.

Wooncomplexen als De Zusterflat boden jonge vrouwen – alléén vrouwen ‘uiteraard’ – een beschermende omgeving tijdens hun opleiding. We horen een al oudere zuster in die tijd zeggen: „In iedere vrouw sluimert de gave om zich te geven.” Aú, daar zou je nu mee aankomen… Toen was het een behoorlijk normale gedachte.

Daarom is deze Andere Tijden op z’n minst leuk om te zien en te merken hoe snel dingen veranderen. De jonge meiden die we nu als dames op leeftijd terugzien, herinneren zich dat zij de vakken over het algemeen geweldig vonden. Er klinkt geen onvertogen woord. Ook niet over het moeten wassen van oude mannen misschien? Welnee: „Als een man een erectie kreeg, laken eroverheen. Ja, toch?” Dat ze voor alle patiënten – meestal zes – op een kamer dagelijks een stukje uit de Bijbel moesten voorlezen, dat was nog meer ongemakkelijk dan dat wassen. „Het voelde als moeten.”

En hoe zat het met die hunkerbunker dan? Geen beginnen aan. Alleen een verloofde mocht bij uitzondering de kamer van de zuster in opleiding zoeken. Zij moest op het spreekuur van de directrice van De Zusterflat dan wel om toestemming vragen. Na 22.00 uur binnenkomen was sowieso verboden. Maar ja, het ouderwets ‘naar buiten sluipen’ bestond ook toen al.

Andere Tijden, De Zusterflat is vanavond (10 juni) om 21.00 uur te zien bij NTR op NPO 2. Terugkijken kan via NPO Start.

Filemon in gesprek met soevereinen: ‘Jij dénkt dat je gas, water en licht moet betalen’

RTL/Videoland brengt mensen die Rotterdam kleur geven: ‘Dan ga je maar naar de Mèk Drijf’