Nog een medicijn tegen Alzheimer op komst – wie kan ermee geholpen worden?

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft de weg vrijgemaakt voor een nieuw geneesmiddel voor de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Na een heronderzoek heeft het Comité voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik (CHMP) van het EMA in Amsterdam aangekondigd dat het een EU-marktvergunning heeft aanbevolen voor het antilichaam donanemab voor de behandeling van de ziekte in een vroeg stadium.

Alleen al in Duitsland lijden naar schatting 1,2 miljoen mensen aan de ziekte van Alzheimer , maar het medicijn is naar schatting slechts voor ongeveer tien procent van hen geschikt. Het medicijn kan de ziekte van Alzheimer niet stoppen of genezen, maar kan de progressie ervan in de beginfase slechts enigszins vertragen.

De Europese Commissie in Brussel zal nu beslissen of en wanneer donanemab in de Europese Unie mag worden gebruikt. Het werkzame bestanddeel is al goedgekeurd in de VS, Japan, China en Groot-Brittannië onder de productnaam Kisunla.

Beide medicijnen werken fundamenteel vergelijkbaar: het antilichaam richt zich op amyloïde afzettingen in de hersenen en is bedoeld om de progressie van de ziekte in een vroeg stadium te vertragen. Donanemab verwijdert deze afzettingen zelfs nog significanter dan lecanemab, vertelde Peter Berlit, secretaris-generaal van de Duitse Vereniging voor Neurologie (DGN), aan het Duitse persbureau.

Het antilichaam kan de progressie van de ziekte tot wel zes maanden vertragen. "Dit is natuurlijk een belangrijke periode voor mensen met alzheimerdementie die zich zeer vroeg manifesteert."

Deze behandeling is echter alleen zinvol in het beginstadium van de ziekte: "We weten dat deze antilichamen alleen helpen in de allervroegste stadia van de ziekte, wanneer er nog maar sprake is van milde cognitieve stoornissen", legt de deskundige uit.

Met andere woorden: al in dit vroege stadium moet vastgesteld zijn dat het om de ziekte van Alzheimer gaat – en niet om vasculaire dementie of een beginnend stadium van de ziekte van Parkinson .

Donanemab is, net als lecanemab, ook alleen geschikt voor een specifieke groep mensen, aldus de experts van het EMA: getroffenen mogen maximaal één kopie hebben van het gen ApoE4, dat informatie bevat voor de opbouw van het eiwit apolipoproteïne E.

Deze genetische marker komt vaker voor bij mensen met de ziekte van Alzheimer, legt Berlit uit. Studies hebben aangetoond dat de bijwerkingen van de antilichamen zwelling of bloedingen in de hersenen kunnen zijn – "vooral bij mensen die één of twee kopieën van dit ApoE-gen hebben", zegt Berlit. "Als je helemaal geen kopie hebt, is het risico op complicaties door dergelijke therapieën verwaarloosbaar klein."

Bij één kopie van het gen is het risico nog acceptabel, maar bij twee kopieën is het niet langer acceptabel.

Na een aanvankelijke afwijzing heeft donanemab nu een aanbeveling voor goedkeuring gekregen. "Tijdens de eerste evaluatie door het EMA concludeerden de experts dat het risico op oedeemvorming en hersenbloedingen te hoog was" in vergelijking met de voordelen, legde Berlit uit.

De goedkeuringsregels zijn inmiddels aangescherpt, met onder meer de uitsluiting van bepaalde ApoE4-dragers en de eis om aan te tonen dat er geen vaatvernauwingen zijn gevonden tijdens een MRI-scan. Volgens schattingen van DGN komt slechts ongeveer tien procent van de 1,2 miljoen getroffen patiënten in Duitsland in aanmerking voor deze behandeling.

Het EMA legt uit dat Kisunla-therapie moet worden toegediend door artsen met ervaring in het diagnosticeren en behandelen van de ziekte van Alzheimer en met constante toegang tot MRI. Bovendien moet het medicijn worden toegediend onder toezicht van een multidisciplinair team dat is opgeleid in het opsporen, monitoren en behandelen van hersenafwijkingen.

1. Bewegen: Wat goed is voor je hart, is ook goed voor je hersenen. Dit betekent ook dat je voldoende moet bewegen – minstens 2,5 uur per week is ideaal.

2. Mentale fitheid: Leer nieuwe dingen, zelfs als je ouder wordt. Dit houdt je hersenen actief. Of het nu gaat om een muziekinstrument, een taal of leren hoe je een computer gebruikt, probeer iets nieuws.

3. Gezond dieet: Volg het klassieke mediterrane dieet. Eet veel fruit en groenten, olijfolie en noten. Kies vis in plaats van rood vlees.

4. Socialiseren: Activiteiten zijn leuker met z'n tweeën of in een groep, en je hersencellen worden uitgedaagd. Spreek af om samen te sporten, muziek te maken, te kaarten of te koken.

5. Verminder overgewicht: zorg ervoor dat je niet te veel weegt. Een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging helpen je hierbij.

6. Voldoende slaap: zorg ervoor dat u goed en voldoende slaapt, zodat uw hersenen gifstoffen kunnen afvoeren en kunnen herstellen.

7. Rook niet: roken is ook schadelijk voor je hersenen. Stop met roken; het is nooit te laat.

8. Voorkom hoofdletsel: Verzorg uw hoofd goed in het dagelijks leven en tijdens het sporten, draag bijvoorbeeld een helm tijdens het fietsen.

9. Controleer uw hoge bloeddruk: Laat uw bloeddruk regelmatig controleren. Hoge bloeddruk moet zeker behandeld worden.

10. Controleer uw diabetes: Houd uw bloedsuikerspiegel in de gaten. Als deze constant te hoog is, moet u actie ondernemen in overleg met uw arts.

11. Behandel depressie: Zorg goed voor jezelf. Als je je langdurig futloos of depressief voelt, is het verstandig om je huisarts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen. Depressie moet niet onbehandeld blijven.

12. Let op gehoorverlies: neem het serieus als u merkt dat uw gehoor achteruitgaat. Een hoortoestel kan een goede manier zijn om deze achteruitgang te corrigeren.