Demans yaşlanmanın normal bir parçası değildir - bu değişiklikleri yaparak riskinizi azaltın

Demansın yaşlanmanın kaçınılmaz bir parçası olduğu yaygın olarak kabul edilir, ancak bu tamamen doğru değildir. Gerçekte, gelişimine katkıda bulunabilecek ve bazıları tamamen kontrolümüz dahilinde olan birkaç temel faktör vardır.

NHS'nin güncel istatistikleri, Birleşik Krallık'ta 944.000'den fazla kişinin demansla yaşadığını ve bunların arasında 65 yaş üstü her 11 kişiden birinin bulunduğunu gösteriyor. Ancak ek araştırmalar, bazı temel yaşam tarzı değişiklikleriyle vakaların %45'inin önlenebileceğini gösteriyor.

Bu bağlamda, Express bu tür üç faktörü inceleyerek bilişsel gerileme üzerindeki etkilerini ve bunlara karşı alınabilecek önlemleri açıkladı. Bu kapsamlı bir liste olmasa da, bu değişiklikleri uygulamak uzun vadeli beyin sağlığını korumak için hayati önem taşıyor.

Ne yazık ki, alkolün etkileri sadece sabah akşamdan kalmalığıyla sınırlı değil. Yeni araştırmalar, aşırı alkol tüketiminin bilişsel gerilemeyi daha da kötüleştirebileceğini gösteriyor.

Mayıs ayında, 10 hafta boyunca farelere su veya alkol arasında seçim yapma şansı verilen "kronik içme yaklaşımı" kullanan bir çalışma yürütüldü. Bulgular, "az miktarda" alkolün bile "beyin atrofisini hızlandırmaya" yettiğini ortaya koydu.

Bu, beyin dokusunun küçülmesi ve kaybıyla birlikte Alzheimer hastalığıyla (bir tür demans) bağlantılı toksik proteinler olan 'amiloid plakların' artışına işaret ediyor. Wake Forest Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Doçent Shannon Macauley, "Bu bulgular, alkolün Alzheimer hastalığının erken evrelerinde patolojik aşamayı hızlandırabileceğini gösteriyor," dedi.

"Bu klinik öncesi bulgular, orta düzeyde alkol tüketiminin bile beyin hasarına yol açabileceğini gösteriyor. Alkol tüketimi, Alzheimer hastalığı ve bunama için değiştirilebilir bir risk faktörü olabilir."

Oxford Üniversitesi'ndeki araştırmacılar da benzer şekilde, alkolün bilişsel sağlığın azalmasına ve muhtemelen Alzheimer riskinin artmasına önemli ölçüde katkıda bulunduğunu tespit ettiler. Bu sonuca, 40.000 kişinin beyin taramaları incelendikten sonra varıldı.

Çalışmayı yöneten Profesör Gwenaëlle Douaud, "Genomdaki çeşitli varyasyonların bu beyin ağını etkilediğini ve bunların kardiyovasküler ölümler, şizofreni, Alzheimer ve Parkinson hastalıkları ile az bilinen bir kan grubunun iki antijeni olan, anlaşılması zor XG antijen sistemiyle ilişkili olduğunu bulduk. Bu tamamen yeni ve beklenmedik bir bulguydu." dedi.

Bilişsel sağlığı korumak için, NHS'nin alkol alımına ilişkin mevcut yönergelerine uymak kritik öneme sahiptir. Uzmanların mevcut tavsiyesi, alkol tüketimini haftada en fazla 14 'ünite' ile sınırlamak ve ideal olarak üç veya daha fazla güne yaymaktır.

Alkol açısından bakıldığında bu, altı orta boy (175 ml) kadeh şaraba veya altı pint %4 biraya denk geliyor.

Son araştırmalar, beslenme alışkanlıkları ile bilişsel sağlık arasındaki önemli bağlantıyı vurgulamıştır. Bu yıl yapılan birçalışma , işlenmiş kırmızı et tüketen kişilerin, tüketmeyenlere kıyasla %13 daha fazla demans riski taşıdığını öne sürmüştür.

Bu risk artışı, yalnızca iki dilim pastırma, yarım dilim salam veya bir sosis gibi nispeten az miktarda işlenmiş et tüketimiyle ilişkilidir. Bulgular, daha yüksek kırmızı et tüketiminin, tüketilen her günlük porsiyon için yaşlanmayı yaklaşık 1,6 yıl hızlandırabileceğini göstermektedir.

Çalışmanın yayımlanmasının ardından Brigham ve Kadın Hastanesi'nden sorumlu yazar Daniel Wang şunları söyledi: "Diyet kılavuzları genellikle kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik rahatsızlıkların riskini azaltmaya odaklanırken, bilişsel sağlık bu hastalıklarla bağlantılı olmasına rağmen daha az tartışılıyor.

"Sonuçlarımızın beslenme düzeni ile beyin sağlığı arasındaki bağlantının daha fazla dikkate alınmasını sağlayacağını umuyoruz." Ayrıca yüksek kolesterol, obezite ve hipertansiyonun demans için bilinen risk faktörleri olduğunu ve bunların hepsinin beslenme düzeninden etkilendiğini belirtmek önemlidir.

Uzmanlar, risklerini en aza indirmek isteyenler için genellikle lif, zeytinyağı ve balık açısından zengin Akdeniz diyetini öneriyor. Nitekim, Queen's Üniversitesi Belfast tarafından 2023 yılında yapılan bir araştırma, böyle bir diyetin dokuz yıl içinde demans riskini %23 oranında azaltabileceği sonucuna vardı.

Queen's Üniversitesi Beslenme ve Yaşlanma Araştırmaları Kıdemli Öğretim Üyesi Dr. Claire McEvoy o dönemde şunları söylemişti: "Çoğu insan, sağlıklı bir beslenme ve yaşam tarzının yaşlanma sırasında hafızayı ve düşünme yeteneklerini koruyabileceğinin farkında değil.

"Bu önemli çalışma, daha fazla sebze, meyve, tam tahıl, balık ve zeytinyağı tüketip, daha az işlenmiş gıda, şekerli gıda ve kırmızı et tüketmenin, İngiltere nüfusumuzda gelecekte bunama riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini gösteriyor."

Şaşırtıcı gelebilir, ancak işitme kaybı ile olası bilişsel gerileme arasında bir ilişki vardır. 2022 yılında Huashan Hastanesi tarafından yürütülen önemli bir araştırma, işitme bozuklukları ile temporal korteks ve hipokampus gibi bilişsel işlevler için önemli bölgelerdeki beyin hacmi azalması arasındaki güçlü bağlantıyı ortaya koydu.

Hafıza oluşumu, öğrenme ve mekansal navigasyon için hayati önem taşıyan hipokampüsün bozulmasının özellikle bilişsel bozuklukla ilişkili olduğu bilinmektedir. Televizyon yıldızı Doktor Amir Khan da bu konuyu ele alarak, bu bilişsel riskleri önlemek için düzenli işitme kontrollerinin gerekliliğini vurgulamıştır.

Sosyal medyada yaptığı son paylaşımda , "MR taramaları, işitme kaybı olan kişilerin beyin atrofisinin, yani küçülmesinin, özellikle hafıza ve dil ile ilgili alanlarda daha hızlı olabileceğini gösteriyor.

"Kullan ya da kaybet. Yani kulaklar sessizleştiğinde, beyin de zayıflamaya başlar. Üçüncü nokta ise sosyal izolasyondur . İşitme kaybı genellikle konuşmalardan ve sosyal hayattan uzaklaşmanıza neden olur çünkü insanların konuşmalarını duyamazsınız ve bu da büyük bir bunama riskidir.

"Yalnızlık ve zihinsel uyarım eksikliği, bilişsel gerilemenin yakıtı gibidir. Bağlantı kurmuyorsanız, beyninizi koruyamıyorsunuz demektir."

Daily Express'in ücretsiz sağlık bülteniyle dikkat etmeniz gereken belirtiler hakkında bilgi edinin ve sağlık tavsiyeleri alın

Lancet Komisyonu 2024 yılında demans için toplam 14 risk faktörü belirlemiştir . Bunlar şunlardır:

1. Erken yaşamda eğitim kalitesi
2. Düzeltilmemiş görme kaybı
3. Yüksek kolesterol
4. Yüksek tansiyon
5. Diyabet
6. Sosyal izolasyon
7. İşitme kaybı
8. Obezite
9. Aşırı alkol tüketimi
10. Depresyon
11. Travmatik beyin hasarı
12. Fiziksel hareketsizlik
13. Hava kirliliği
14. Sigara içmek

Sizde veya yakınlarınızdan birinde demans belirtileri varsa, aile hekiminize danışmanız önemlidir. Daha fazla bilgi için NHS web sitesini ziyaret edin.