Genç eczacıların işsizliğine ‘ilaç’ yok

AKP iktidarı ile birlikte neredeyse her kente plansız bir şekilde açılan eczacılık fakülteleri alarm veriyor. Eğitimin niteliği bir yana mezun olanlar arasında işsizliğin giderek artması da endişeleri artırıyor. Halihazırda yaklaşık 19 bin eczacının işsiz olduğu ve her yıl 4 bin 500 yeni mezun olduğu, işsiz eczacı ordusunun giderek büyüdüğün belirten eczacı odaları "Mesleğin geleceğinden endişeliyiz" diyerek tepki gösterdi. Genç eczacılar ise "Bizler, plansız açılan fakültelerin ve kontrolsüz eczane çoğalmasının bedelini ödeyen bir kuşağız. Kontrolsüz fakülte açılmamalı" dedi.

‘‘Mesleğimizin geleceğinden endişeliyiz’’ diyen İstanbul Eczacı Odası Başkanı Şeker Pınar Özcan, 2025 itibariyle, Türk Eczacıları Birliği’ne kayıtlı eczacı sayısının 52 bin 567 olduğunu, bu sayıya şu anda fakültelerde okuyan binlerce öğrencinin dahil olmadığını söyledi. Özcan, "Bu fakülteleri kontrolsüzce açan siyasi otorite, bugün işsiz on binler yaratmıştır. Elleriyle yarattığı bu istihdam sorunu için kamuda meslektaşlarımıza asla yeterli kadro açmamış ve işsizliğe mahkûm etmiştir. Kamu otoritesinin eczacı istihdam etme oranı sadece yüzde 5 seviyesindedir" dedi.

Eczacılık mesleğinde yaşanan krizin sadece işsizlikle sınırlı olmadığını vurgulayan Özcan, ‘‘Eczacılık fakültelerinin birçoğunda akademisyen sayısı yetersizdir. Yeni açılan birçok fakültede eczacı kökenli akademisyen yoktur. Laboratuvar ve donanımlar öğrenci sayısı bazında yetersizdir’’ diye konuştu.

∗∗∗

Dünyada keşfedilen yeni moleküllerin tedavi bekleyen hastalara ulaşamadığını belirten Pınar Özcan, "İlaç firmaları, yanlış kur ve fiyatlama sistemi yüzünden Türkiye pazarına ilaç vermek istemiyor. Son dönemde keşfedilen 168 ilaçtan sadece 10 tanesi Türkiye pazarına girdi. Ülkemizin nitelikli eczacılık eğitimi veren, akademik kadrolar yetiştiren, Ar-Ge yapan fakültelere ihtiyacı var" dedi.

∗∗∗

Mezun olan genç eczacılar gelecek endişesi taşıyor. 2024 yılında Ankara Üniversitesi’nden İngilizce Eczacılık’tan mezun olan İrem Özcan da 1 yıldır işsiz olan eczacılardan biri. Mezun olduktan sonra zorunlu olarak yardımcı eczacılık yapmaları gerektiğini ve yardımcı eczacılara da asgari ücretin 1,5 katı ücret verildiğini, bununla da geçinmenin çok zor olduğunu ve ailesinin yanına Muğla’ya döndüğünü belirten Özcan, şunları söyledi:

‘‘Yardımcı eczacılık yaparken alacağımız ücret asgari ücretin 1,5 katı, bazen bu bile verilmiyor. Şu anda da Muğla’da yardımcı eczacılık yapacak eczane arıyorum ancak bunu bulmak çok zor. Yardımcı eczacılık yapabileceğimiz eczanelerin 23 milyon lira gibi bir cirosunun olması gerek. Bunu da Ankara, İstanbul, İzmir gibi şehirler dışında çok zor bulabiliyoruz. Bulsak da pek çok eczane yardımcı eczacı çalıştırmak istemiyor. Çünkü bize geçici eleman olarak bakılıyor. Çok fazla mezun var. Almanya, Fransa gibi yerlerde yılda 2 bin kadar mezun verilirken, bizde 4 bin 500’lerde. Akademik bir kadro açılmıyor. Bunun dışında kamudaki klinik eczacılık alanında çalışabilmek için uzmanlık sınavlarımız var. Onun da ataması çok az. Uzman eczacılık kadrosu da her sene 10-13 kişilik kontenjan kadar açılıyor. Sorunlarımız bitmiyor. Yardımcı eczacı olarak çalışsak da ‘rahatlıkla eczanemi açabiliyorum’ diyemiyorum. Çünkü 3 bin 500 kişiye bir eczane kotası getirildi. Bunun için yeni bir eczane açamıyoruz var olan eczaneyi devralabiliyoruz, bunun da ortalama maliyeti 10 milyon lira kadar. Bizler, plansız açılan fakültelerin ve kontrolsüz eczane çoğalmasının bedelini ödeyen bir kuşağız. Öncelikle bu fakültelerin kapatılması, kamudaki eczacı istihdamının artırılması gerekir. Gelecek korkusu yaşıyoruz. Mental olarak yorgunum. Büyük umutla girdiğim eczacılık fakültesi hayal kırıklığı oldu."

Sivas’ta yaşayan Marziye Taş da yeni mezun olan genç bir eczacı.

Yaklaşık bir yıldır sektöre girmeye çalıştığını ve ardından bir ilaç deposunda sorumlu müdür olarak işe başladığını söyleyen Taş, şunları anlattı: "Mezun olmadan önce bu işlerin ne kadar kötü olduğunu bilmiyordum. Diyelim 1 yıllık yardımcı eczacılık yapabileceğimiz eczane bulduk, maaşlar çok düşük. Diyelim ki bunu yaptık. Ardından eczane açmak istiyoruz, bunun sadece devir ücreti 5-10 milyon lira. Atanmak istesen kadrolar çok az. En son 7 bin kadar kişi başvurdu, 155 kişi aldılar. Şuan bir ilaç deposunda eczacı mesul müdür olarak çalışıyorum. Bunu bulmasam işsiz kalacaktım. Ne kadar çabalasak da emeklerimizin bir yere varamaması zaten bizi üzüyor."

∗∗∗

İEO, 2024 yılına ait bazı verileri şöyle paylaştı;

• Devlet üniversitesi eczacılık fakültesi kontenjanı 2 bin 176, uluslararası öğrenci kontenjanı 411. Oran % 19.

• Vakıf üniversiteleri eczacılık fakültesi kontenjanı bin 520, yabancı uluslararası öğrenci kontenjanı bin 380. Oran % 91.

• Özellikle vakıf üniversitelerinin yurtiçi ücretli kontenjanlarında doluluk oranı % 40’larda. Toplam kontenjanları kadar yıllık 8.000-15.000 dolar karşılığı yabancı öğrenci alabilen vakıf üniversitelerinin bazılarında, TC vatandaşı öğrencilerin azınlıkta kaldığı tahmin ediliyor.

∗∗∗

Türk Eczacıları Birliği Başkanı Arman Üney ise Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in kayıt dışı ekonomi ile mücadelede serbest eczacıları hedef almasına tepki gösterdi. Üney ‘‘Sağlık Bakanlığı’nın İlaç Takip Sistemi (İTS) sayesinde, ülkemizdeki her kutu ilacın serüveni, üretim bandından hastaya ulaşana dek milimetrik olarak kayıt altındadır. Eczaneden sunulan her bir ürünün bedeli, devletin ilgili birimlerince anbean takip edilmektedir. Eczanelerdeki satışlar otomatik olarak kayıt altında yapılmaktadır. Bakan’ın işaret ettiği gelir beyanı, bir kayıt dışılık değil; tam tersine eczanelerimizin yaşadığı ekonomik daralmanın resmi belgesidir. Meslektaşlarımız enflasyonist ortamda eczanelerin işletme giderlerini karşılamaktan uzaktır. Çözüm, eczacıları töhmet altında bırakmak değil; halkın ilaca kesintisiz erişimini güvence altına alacak tedbirleri acilen hayata geçirmektir’’ dedi.