Şifre çözme. Faïd'in tutukluluğunun yeniden düzenlenmesi: sağlık, etik... hücre hapsi neden soruları gündeme getiriyor?

"Hapishanede hapis." Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2006 tarihli bir kararında hücre hapsini bu şekilde tanımlamıştır. Bu gözaltı rejimi, soruşturma sırasında bir hâkim tarafından veya güvenlik nedeniyle cezaevi idaresi tarafından verilebilir. 2011 tarihli bir direktifte , "Karar, ciddi nedenlere ve gözaltındaki kişi tarafından veya aleyhine ciddi olaylar yaşandığını gösteren nesnel ve tutarlı delillere dayanmalıdır" denilmektedir. Disiplin birimine yerleştirmenin aksine, hücre hapsi bir ceza olarak tasarlanmamıştır. Aynı direktifte, "Hücre hapsi kararının gerekçeleri, öncesinde verilmiş olabilecek herhangi bir disiplin cezasının gerekçelerinden mutlaka farklı olmalıdır" denilmektedir. Ayrıca, bu gözaltı rejimi üç yenilenebilir ay süreyle uygulanır ve istisnai durumlar dışında iki yılı geçemez.

Uygulamada, gerçek oldukça farklıdır. Rédoine Faïd, 12 yıldır ultra güvenli Vendin-le-Vieil (Pas-de-Calais) hapishanesinde hücre hapsinde tutulmaktadır . Çok sayıda mahkûmiyeti bulunan soyguncu (cezası 17 Ağustos 2057'de sona erecektir) ziyaret odasında, mahkûm ile ziyaretçileri arasında fiziksel teması engelleyen pencereli bir cihaz olan hygiaphone ile iletişim kurmak zorundadır. Mayıs ayından bu yana, düzenli olarak aranan 7-8 ^m²'lik hücresinde, doğal ışığı daha da azaltmak için penceresine ikinci bir parmaklık takılmak üzere çalışmalar yürütülmektedir. Mahkûm ayrıca, geceleri ışığı dört kez yakan gardiyanların düzenli ziyaretlerinden de yakınmaktadır. Ayrıca, hapishane yönetiminin, sanat terapisi etkinliği dışında, hapishanedeyken herhangi bir etkinliğe katılmasına izin vermemesinden de üzüntü duymaktadır.

Bu gözaltı koşulları, 7 Temmuz'da Béthune Ceza Mahkemesi tarafından "insan onuruna aykırı" olarak nitelendirilmiş ve kararında "[…] her ne pahasına olursa olsun bunlara son verilmesi" talep edilmişti. Bu tespit, Pazartesi günü Temyiz Mahkemesi tarafından doğrulandı ve cezaevi yönetimine "alınan veya önerilen tedbirler hakkında bir bilgi raporu" sunması için bir ay süre verildi. Temyiz Mahkemesi kararında alıntılanan bir psikiyatri uzmanı, "Kriminolojik tehlikenin ancak Rédoine Faïd umutsuzluğa kapılırsa ve artık umut edecek veya kaybedecek hiçbir şeyi kalmadığına ikna olursa artabileceği kanıtlanmıştır" dedi. BFMTV'ye göre, Douai Cumhuriyet Savcılığı temyiz başvurusunda bulundu.

Rédoine Faïd vakası o kadar da istisnai değil. Cezaevi idaresi verilerine göre, 2023 sonu itibarıyla hücre hapsindeki 814 mahkûmun %20'si iki yıldan, %3'ü ise beş yıldan uzun süredir oradaydı. Özgürlükten Yoksun Bırakma Yerleri Genel Müfettişi Dominique Simonnot, "Bu gözaltı rejimi çoğu zaman cezaya yol açıyor," diye yakınıyor.

Robert Badinter liderliğinde Fransa, 1982'de yüksek güvenlikli koğuşları (QHS) sonlandırdı. Bağımsız bir komisyon, "[QHS'de] kalmanın, oraya atananların tehlikesini azaltmak yerine daha da artıracağından korkulması gereken çok şey olduğu" sonucuna vardı. Dominique Simonnot, "QHS'nin sona ermesi muazzam bir ilerleme olarak kabul edildi, ancak bunların yerini hemen tecrit koğuşları aldı," diye uyarıyor. Simonnot'a göre, bu gözaltı rejimi büyük ölçüde elden geçirilmeli ve düzenlenmeli. Özgürlükten Yoksun Bırakma Yerleri Genel Müfettişi, "Tecrit için kesin bir süre sınırı olmalı. Mahkumlar yürüyüşlere, eğitimsel, terapötik, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılabilmeli," diyor ve sevdikleriyle temasın yasaklanmaması gerektiğini belirtiyor.

Bu izolasyon önlemleriyle ilgili tartışma, geçen Mart ayında Gérald Darmanin tarafından yeniden başlatıldı. Adalet Bakanı'nın girişimiyle Ulusal Meclis, en büyük uyuşturucu kaçakçıları için yeni ve özellikle katı bir gözaltı rejiminin oluşturulmasını onayladı. Bu, izolasyon önlemlerinin iki yıllık yenilenebilir bir süre için uygulanmasına olanak tanıyacak.

Ortaya çıkardığı etik sorulara ek olarak, hücre hapsi mahkumların sağlığı üzerinde de olumsuz sonuçlar doğurur. Lille Üniversitesi'nde psikiyatri öğretim görevlisi olan Thomas Fovet, "Uzun süreli hücre hapsinin psikiyatrik semptomlara, özellikle depresif semptomlara ve ayrıca halüsinasyonlar gibi psikotik semptomlara yol açabileceğini biliyoruz," diye açıklıyor. Sonuçlar aynı zamanda fizikseldir. " Sığınma Evi mi? Hapishanelerde Ruh Sağlığı Üzerine Bir Araştırma " kitabının ortak yazarı da ekliyor: "Kas-iskelet sistemi ağrılarına, kilo dalgalanmalarına ve hatta tahriş gibi cilt semptomlarına yol açabilir."

Ayrıca, 2017-2020 yılları arasında Fransız hapishanelerinde yürütülen bir araştırmaya atıfta bulunuyor. Bu çalışmada, intihar riskinin hücre hapsine alındıktan sonraki iki hafta içinde altı kat, tüm izolasyon süresi boyunca ise dört kat arttığı belirtiliyor. Son olarak, hücre hapsi, gözaltındaki şiddet davranışlarını azaltmıyor. Psikiyatrist, "Hapishanede, aktivitelere ve işe erişim insanların ruh sağlığını iyileştiriyor. Tersine, mahkumları tüm bunlardan dışlamak düşmanca davranışları ve saldırganlığı teşvik edecektir," diyor.