Polacy w szponach nowotworów. Najnowszy raport ujawnia, kto choruje najczęściej

• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy opublikował raport "Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania – 2025"
• Jak wynika z raportu, w ciągu 50. lat liczba rozpoznań choroby nowotworowej u mężczyzn zwiększyła się o ponad 55 tys., do blisko 90 tys. rocznie, a u kobiet wzrosła o niemal 61 tys., do 91,5 tys. rocznie
• Mężczyźni najczęściej chorują na raka gruczołu krokowego, płuca i jelita grubego. U kobiet najczęstsze nowotwory to rak piersi, jelita grubego i płuca
• W ostatnich latach obserwowane są zmiany tendencji występowania nowotworów tytoniozależnych. U mężczyzn widoczny jest spadek, a u kobiet – wzrost

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy opublikował raport "Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania – 2025", w którym uwzględnione zostały również trendy w zachorowaniach na nowotwory.

Jak wskazują autorzy raportu, w ciągu ostatniego półwiecza, tj. w latach 1980-2022 nastąpił wzrost zachorowań na nowotwory w Polsce: u mężczyzn liczba rozpoznań choroby nowotworowej zwiększyła się o ponad 55 tys. z ponad 34 tys. do blisko 90 tys. rocznie, a u kobiet wzrosła o niemal 61 tys. - z 30 tys. do 91,5 tys.

W ostatnich 50 latach najczęstszymi nowotworami u mężczyzn były: rak żołądka dominujący do początku lat 70. XX wieku, rak płuca, którego częstość rosła do połowy lat 90. oraz rak gruczołu krokowego, który od 2016 r. jest najczęstszym nowotworem.

W 2022 r. odnotowano u mężczyzn:

• blisko 21 tys. zachorowań na raka gruczołu krokowego (ponad 23 proc. zachorowań na nowotwory), podczas gdy w 1980 r. było ich ok. 1,7 tys. (niespełna 6 proc.);
• ma drugim miejscu plasuje się rak płuca: 12,3 tys. zachorowań w 2022 r. (blisko 14 proc.);
• na trzecim – rak jelita grubego – 10,4 tys. zachorowań (blisko 12 proc.).

Wśród kobiet najczęstszym nowotworem był 50 lat temu rak szyjki macicy. Obecnie, według danych z 2022 r., dominują nowotwory:

• piersi (21,5 tys. zachorowań, blisko 24 proc.);
• jelita grubego (8,7 tys. zachorowań, blisko 10 proc.);
• płuca (8,4 tys. zachorowań, 9 proc.).

Nowotwory w grupach wiekowych

Choroby nowotworowe u dzieci (0-19 lat) są rzadkie: rocznie to 1 tys.-1,2 tys. przypadków, przy czym struktura zachorowań różni się od tej obserwowanej u dorosłych. Blisko 60 proc. zachorowań stanowią białaczki, chłoniaki i nowotwory mózgu. Zarówno u chłopców, jak i u dziewczynek widoczna jest niewielka tendencja do wzrostu zachorowalności.

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku młodych dorosłych (20-44 lata), gdzie współczynniki zachorowalności kobiet są prawie dwukrotnie wyższe niż mężczyzn. Różnica ta powiększa się od lat 80, a od początku XXI wieku wzrost ten zaczął przyspieszać.

W 2022 r. u młodych mężczyzn najczęściej występowały nowotwory: jądra (24 proc.), jelita grubego (7 proc.) oraz czerniak (6 proc.). U młodych kobiet najczęstsze były nowotwory piersi (28 proc.), szyjki macicy (5 proc.), jajnika (4 proc.) i jelita grubego (4 proc.).

W grupie osób w wieku średnim (45-64 lata) zachorowalność kobiet przewyższa od 2010 r. zachorowalność mężczyzn. Wśród mężczyzn w tym wieku najczęściej występują nowotwory: gruczołu krokowego (20 proc.), płuca (13 proc.) i jelita grubego (12 proc.). W populacji kobiet w średnim wieku najczęstsze nowotwory to: rak piersi (31 proc.), rak trzonu macicy (8 proc.) i rak płuca (7 proc.).

W najstarszej grupie wiekowej (65+) obserwowane jest w ostatniej dekadzie spowolnienie u obu płci wzrostu zachorowalności na nowotwory. W 2022 r. u mężczyzn powyżej 65 roku życia dominowały nowotwory: gruczołu krokowego (27 proc.), płuca (15 proc.) i jelita grubego (12 proc.). W najstarszej grupie wiekowej kobiet najczęstsze nowotwory to: rak piersi (19 proc.), jelita grubego (12 proc.) i płuca (12 proc.).

Nowotwory zależne od tytoniu. Spadek u mężczyzn, wzrost u kobiet

W ostatnich latach obserwowane są zmiany tendencji występowania nowotworów tytoniozależnych. U mężczyzn widoczny jest spadek, a u kobiet – wzrost.

W przypadku mężczyzn największy wzrost zachorowalności dotyczy raka gruczołu krokowego i czerniaka, ale już w raku płuca widać długoletnią tendencję malejącą - od 1995 r. nastąpił spadek zachorowalności o 50 proc. Podobny trend widać w przypadku raka krtani, do czego przyczyniła się mniejsza częstość palenia tytoniu. Zmniejsza się także częstość raka żołądka. Od 2016 r. wyraźnie wyhamował też wzrost zachorowalności na raka jelita grubego.

W populacji kobiet malejące trendy zachorowalności dotyczą jedynie raka żołądka i raka szyjki macicy. Największa dynamika wzrostu zachorowalności dotyczy natomiast nowotworów piersi, płuca, trzonu macicy i tarczycy.

Kod pocztowy ma znaczenie

Jak zauważają autorzy raportu, miejsce zamieszkania wpływa na ryzyko zachorowania na nowotwór u obu płci, we wszystkich grupach wiekowych.

Zachorowalność mieszkańców wsi jest niższa niż mieszkańców miast, przy czym najmniejsza różnica jest charakterystyczna dla osób w wieku średnim (45-64 lata). W grupie osób młodych, zarówno na wsi, jak i w mieście, ryzyko zachorowania kobiet jest wyższe, niż w przypadku mężczyzn.

Od 1999 r. rośnie zachorowalność wśród mieszkańców i miast i wsi, a największy wzrost dotyczy kobiet mieszkających na wsi.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.